Mipuiin Engnge An Sawi?  

Posted by Hriatpuia Pa

US President thlanna neih zawh taka tling zo ta lo, Senator John McCaine khan a tlin loh hnu lawk khan, 'The American people have spoken, and they have spoken clearly,' a ti a. A ni lah tak a; kha inthlanah khan Obama kha a chak chiang lutuk a, a chak lo lam tan khan sawi vak tur a awm lo tlat.
Mizoram inthlanpui kan nei zo a. Kum sawm zet rorel tawh, kum nga hnuhnung zawk phei chu sorkar nghet tak ni chunga hmang, mi tam berin MLA nei hnem ber tura an ngaih, rorel lai MNF party chu a tla chiangkuang hle a. An tlak dan hi 'mawng sawh dawp' ai mahin 'ke pali vawr' an tih kha a ang mah zawk mai thei. Eng pawh nise, mipuite chuan 'engemaw' chu an sawi ta. CM ni
lai a tla a, a party pawhin seat 3 chauh (an thawhpui pakhat nen seat 4) a lak laia INC in sorkar nglenghet tak a siam dawn tih a lan takah hian eng vanga hetiang thil hi thleng ta nge, mipuiin engnge sawi an tum tih hi mi tam tak thinlunga zawhna awm a ni ngei ang.
Nuai khat:
Thingtlang mipuite retheihzia hi a hre ve lote hnena hrilhfiah huphurhawm khawp a ni tawh. Ni tin ei khawp thawkchhuak tawh lo, vawksa kg. khat man pawh ni khata thawkchhuak zo lo, fate sikul kaina tur puk chawp, lungngai taka Krismas urlawk, an tun dinhmun atanga chhuah ngaihna hre lo, chhuah tum mahse bet tial tial zawk, beisei bo taka beisei tur zawng mipuite thinlungah Congress party-in NLUP Thami an tawktarh cheng nuai khat hian nasa takin thu a sawi em ni ang?
Nin hrim hrimna:
Sorkarna chelh lai nin hrim hrimna (Anti-incumbency) hi mipui thinlungah a lian hle a ni thei bawk. Kum 10 chhung sorkar tawh, thawh that sawi tur tam tak nei ni mahse, kan pute hi mihring ve tho, tisual thei, bawhchhe thei, famkim lo an nih miau avangin tih dik loh tam tak an nei thei. Chu mai piah lamah chuan Minister leh MLA te ai mahin an worker tam takte khawsakzia pawhin mipui thinlungah nasa takin thu a sawi a ni thei bawk. Chu rilru chuan sorkar lai titla thei bera an rinah vote a thlaktir ta teuh mai a ni ang.
Thil tha duhna:
Inthlan a thianghlim felfai kher lo a ni thei. Amaherawhchu MPF te hmalakna avang erawh chuan boruak nu bet but a awm lo tih chu phat rual a ni lo. Kohhran leh khawtlanga kan inzirtirnain nasa takin mipuite thinlung a hneh a, ram tana thil tha duhna tak tak mipuiin an nei nasa tawh a ni thei a. Chu mai piah lamah chuan mipui nawlpui kan fing tawh. Information a chak em em. Chhia leh tha thliar thiam chinin an chhia leh tha hriatna an hmang ngam ta a ni maithei.
Chutiang a nih chuan - Candidate tinte thlir ila, rinna nghah ngamna tak tak turin mipuite hian rorel lai party leh UDA candidate vawrhchhuah aiin Congress party candidate te hian hna an thawk chak zawkin an ring a ni thei. Chu bakah tun lai khawvel changkanna mila hna thawk turin Congress party candidate-te hi tha an ti ber a ni ang. Tin, Delhi tlanga mahnia kal ngam an tam ber dawnin an hriate pawh a ni thei. Chu chu state intodelh lo, Delhi drip khai ngai, rahbi tuk mek Mizoram tan chuan a tangkai tlat si.
Chhan loh aiah Peter-a :
Politician kan neih laite rin zawh lohna rilru hi mipuiah a lian hle niin inthlan hma hun engemaw chenah khan a hriat theih. Mipuite hian sorkarna siam a, he ram tana hna thawk turin kan politician te zingah hian rilru leh thinlung taka rinna nghah ngamna an nei lo niin a lang a. Chuti chung chung chuan sorkarna siam tur thlan a ngai si. A hma lamin boruak a lian vak lo chungin, mipuite khan vote thlakna khawl an hmachhawn chiah khan vote tur an hre lem lova, vote loh ngawt ai chuan tiin, sorkarna chelh lai vote duh tawh si lo, tangrual pawl tlin zawh ring bawk si lo lai thinlung nena inkawpin Congress candidate zawna hmehna kha an hmet kiu ta sup sup mai a ni thei.
Hengte hi thil chiang lo vek,ngaihruatna, ni thei chhuidawnna mai a ni. Thil chiang tak erawh chu - Mipuite hi Lal siamtu an ni a, Lal ban theitu an ni bawk - tih hi a ni a; chu chu chiang takin mipuite'n an sawi ta a nih hi.

Mas Sipisial_05 : Krismas Lunglen - II  

Posted by Hriatpuia Pa

Tlai a ni a.

Nipui laia a tlakna thin kalsanin Ni chuan chhim thlang lam a pan ruai ruai a. A mawina zawng zawng hmanga min elsen tum ni awm takin kawlkilah chuan a eng sen phut a. Photosop thiam lutukin rawng nalh chitin chawhpawlha a duh ang tawka mawia a cheimawi hnu ram thla emaw, kawlkil lem emaw aia a let sang tam taka mawi zawk mawina a pechhuak a, a va hmuhnawm em!

Kawm chhak kawia Lamkhuang thing chhipte chu a nihphung pangngai mawina belchhah turin a'n en hring no nghulh mai a! A hlimte thleng pawh chuan a nalh zo vek mai ka ti!!

Ral lehlamah ui a lo bauh lauh lauh a. A va ho e aw.. ui bauh mai maite chu.

Tlai ni tlain kawl a liam tan tawh avangin ral hla tak chu a hmuh theih tawh loh. Thli a thaw lova, hnim hnahte pawhin chetzai an rel lo. Khawvel hi a ngawi duk em ni? ni lo, he khawvel hian he mihring hnaisailo thinlungah hian thusawi tur a nei zawk a ni ang.

Kumsul liam hnu kan nun........Ngaih lai tho leh thin!
RemLal pian ni hmatiangah kan thlir,
Sikni eng mawi leh zan boruak thiang leng vel
Ngaihlai tizual tur renga'n maw......

Ni e, he sikni eng mawi hnuaiah hian kumsul liam hnu ngaih lai a tho leh lo thei lo thin a lo'm! Kan hma lawkah Remna Lal pian champha a lo thleng dawn bawk nen. 'Nunhlui ngaiin kan tap, hman lai kan ti vawng vawng..' titu thinlung leh ngaihtuahna kha zuk tawmpui pha chiah lo mah ila, he thinlung hian thildang a ngaihtuah thei lo. A leng a ni, a leng.

Ngaih bik pawh sawi tur a awm lo. He lunglenna khawvelah hian suihlung hi a leng ve ringawt a. Chu lunglenna chuan min phuar a, thildang a ngaihtuah theih hlawl loh. Paih bo daiha hna dang thawhsan atan ka phal si lo. He lunglenna hi Krismas lunglen a ni chiah pawhin ka hre lo. En teh, hmana thlasik kha a lo thleng leh tawh a. Kan naupan laia thlasik ang tho khan khua a vawt leh ver tawh. Tun ni tawh mahse hmana 'hman' ang tho kha tun a nih leh si avang tak hian hman kha min ngaihtir lo thei lo.

Zan a lo ni a.

Lung tileng tawk chauhvin chhum kal del del karah thla ral lam a rawn eng chiai chiai a. He lei mawina hi hringfa ten kan hmu lovang tih a hlau em ni?! Chutiang hunah chuan In chhunga awm chi a ni tawh lova, pawnah, mihring siam chawp eng leh mawinain a tihbuai phak loh mawina thlir tura chhuah ngei ngei a ngai.

Hla tak ka thlir a, engnge ka ngaihtuah ka hre lova, ngaihtuah tur pawh ka nei em ni? Ngaihtuah tur pawhin rilru mumal ka pu hlei ne'm. Chhim chhak lam hla deuh fe a motor kawngpuiah chuan a khat tawkin motor a rawn tlan eng leh zuai thin a, khawiah nge an kal ang aw... an lungleng ve a'ngem le?!

E khai! Kumpuisul a lo vei chang hian lunglen a tho leh thin tak tak a lo nih hi!!

Mas Sipisial_04 : Krismas Lunglen - I  

Posted by Hriatpuia Pa

Zing a ni a.

Kawmthlang lam ka thlir a, kan kawmthlang ruam, kawr kamah chuan chhum a zing chek a. Tukverh atanga zing daifim keng thli rawn thaw lut her her chuan ka zing tho, kawr ha lova ding vun chu a rawn chhem seng seng a, ka mur chem chem a.

Kan piah deuhva Biak In chhip zuma Kross intar, chiang taka hmuh theih thin pawh chu chhum zing chiai chiai avang chuan chiang lo ruaiin a lang a. In leh In inkarahte chuan chhum a zam paw chiai a. Calendar ka en a, November ni 21 a ni tih ka hre thei a, 'Mas a va hnai tawh ve!

Kan naupan laia 'Mas kan nghahhlelh thin ziate kha aw! Kum khat chhunga thawmhnaw thar kan neih ve theih hun a ni a. Krismas ni a thlen hma kha chuan kan thawmhnaw tharte kha kan ha chhuak phal ngai lova. Chuti chung chuan tuk tin kan en a, a thar rim kha kan hnim kan hnim thin a... lung a va leng em!

Tunah lah chuan mahni buai buaiin kan buai a, kan inrin loh laiin Krismas a lo thleng leh tep ta mai! Ni tin kan eizawnna lamah, zan dar 10 pelh thleng thlenga hna thawh a, a tukah pawh a ngai te bawka kal a ngaih leh thin chuan rilruah 'Mas a lang thei lova; lung hi a leng hman lo. Lungleng tur hi chuan hawi thawven hman a ngai. Tlang panga thing lian pui pui ding thelh suau te, a ral lehlam hla deuhva lang thei tlang paw chiaite; kawmthlang lawka rahtlan kunga tlaiberh inbengberek nawk nawkte, a chhak lawk sihneh buk kara chawngzawng lo inchhek ri ve chhek chhekte pawh lung tileng em em a ni tih hre mah ila, ngunthluk taka thlirna hun neih loh chuan a lunglen hman lohva. He khawvel mawina hian a mawina hloh lo mahse mawi titu tur thinlungin mawi tihna hun a neih loh chuan chu mawina chuan mihring thinlungah awmzia a nei thei lo thin.

A hrim hrimin kei ka tan hi chuan Krismas vang kher lo pawhin thlasik hi chu a nuam. Khua a thiang a, nipui leh fur lai angin boruak a uap cherh churh lo ringawt pawh hi thawvenna tham a ni a. Zing kara phula kal a, ngalrek leh chawn thlenga daiin a tihhuh ngei mai chunga mahni duh zawng zawng ngaihtuah chunga thui deuh deuh kalte hi nuam ka ti a; ka harh sawng sawngin ka hre thin.

Tlangsam a lo par a, a bul lawkah Japanhlo a lo zam - par dem dem bawk a. Kehmete thleng pawhin par zuk chhuang a maw le! Chu chuan Lal pian hun a hnai tih a lantir a. Zing kara han thawk khuk chem chem hi chuan chhungril takah ngaihtuahna hi a danglam lo thei lo.

Vur tla seng seng te, cheimawi chi hrang hrangte hian ka Krismas lung hi a tileng ve ngai lova. A tileng phak lo a ni ber zawk ang. Vawi khat mah vur tla la hmu ngai lo tan vur tlain lung a tihlen theih loh vang a ni maithei. Krismas lehkhathawn (Card) mawi tak tak intar chi chiaite pawh hian ka lung a tileng hran lo.

Chu ai chuan ...

Thiante nen pawnah mei kan chhem a, kan thut bial laih a. Fiamthu holam lutuk hlir mai kan han sawi a. Khawvelah hian keimahni lo hi midang an awm ve ta lo emaw ti thawka thaw a, tumah zah derna leh ngaihchanna tel map lova, dul thuar na urha kan han nui thinte khan lung a tileng a. Dam man a awm ngawih ngawih thin.

Motor ke chhia hal kha a alh rei duh a, a tek ve chhek chhek lova, chhawm reng a ngai bawk lova, a tihchi khawp mai. Mahse.. ni, mahse. Zing dar 2 vel ah, a fing var deuh pakhat a rawn nui chhuak char char a, 'Eng teh u, a hnarkua saw..' a'n ti a. A kawhna lam kan en thap a, kan thianpa pakhat hnar chu a lo mang nuau a. Kan nui dar dar a. Kan en bera kha a inngaihtuah chhuak a, midang a en ve dan dan a, 'Nangni pawh in ni vek.." kan han inen a, kan zavai chuan kan lo mang deuh niu niau vek a! Kan nui let tawp tawp zui thin a nih kha!

Krismas thing tur kan lak thin laite mawlh khan lung a tileng. Mi lo emaw, nul emawa thing ro awm sa, a huhova put chhuah emaw, thingzaina hmanga zai bun emawte kha a ni tlangpui a. Hna hahthlak leh harsa awm ngai hek lo. Zirna lamin kan rilru a mawlh tawh map si lova, a nuam thawveng em em thin. Hnah chi tin, a mawi leh mawi lo, par chi leh par ve lem lote thlengin motor bangah kan han thiat a. Kal lam atanga phur tawh, bengchhen dan chitina bengchheng tawh kha haw lamah phei chuan a aia nasain kan han au a. A aw tha falin an duh apiang hla an han la a. A ki (key) pangngai aia sang fein kan han zawm a, hrawk phiar tawng tawngin kan han au a! Khaw luh dawnah phei chuan kan han bei uar leh sauh va! He khawvelah hian changkanna hian khatiang thawvennate kha a um tiau zo ta em ni? Thawveng thei lo mihring tan he khawvelah hian thil nuam a awm si lo!!

Ruai thehna tur hnah lak a ngai leh a. Changel awm tamna hmun kan han pan a. Thing phur zingah kha chuan pa phanchang deuh an tel lo thei lova. Hnah la tur erawh chuan tlema tlangval senior deuh pakhat a tel kha chuan a tawk mai a, a bak chu tleirawl te te kan ni ziah a, a va nuam thin e aw! Lui hnaih ami kan han la ngei a. Tui chente kha nuam thin hek. Eng khaw sawi set set lovin kan han zuang lut pawp a, rin aia a lo vawh kha chuan kap hup chawn chawn chungin kan chhuak leh mai a, sawisel tur a awm lo. Engmah rilru natna lah a awm zui si lo. Kan chawfun kan han thet a, a tui nei lam tumahin pai ngai hek lovi, kan helh awl awl a; kan ei teuh teuh thei tho a!!

Hun rei lo te emaw kan tih laiin, Krismas silai lem nena kan inral-lem-channa hmun, shillong hnim buk awmna, a hnuai thelh hun mai thinte kha a awm tawh lova. Hlim taka halpuah kan hal a, halvir chitin nena kan zuan tawr tawrna hmunte kha In lian pui pui leh tha tak takin a hliah khuh zo vek tawh a. Lunglenna chu a taka hmuh theihin a awm tawh lova, rilrua cham erawh nimin thil ang maiin a la chiang thung a. Mihring siam chawp mawina ai hian Pathian thilsiamin hlimna min pekte hi a mawi rei a, mihringte tan hlimna leh chhungril nun nawmna min pe rei zawk tih a lang chiang thin.

Mas Sipisial_03 : Amah Chu Mihring Leh Pathian A Ni  

Posted by Hriatpuia Pa

Ropuina leh thiltihtheihna tinrengin a hual vel karah, Angel var leh Serafimte thlazar hnuaiah awm mai mai sela, A duhna lam lam hawiin thle kual sela, he khawvelah hian eng thil nge thleng a, eng angin nge hringfate hi kan awm tih ngaihtuah hauh lo mahse A thiam em em. A ropuinain chhe tê pawhin a chuai phah lovanga, van mipui leh Serafim ten Amah fak an chawlh phah hauh lovang; mahse...... Hmangaihna, khawngaihna leh lainatna tawp nei lo a nih miau avangin chutiang ngawta awm thei Aa ni tlat lo. Pathian, ropuina leh thiltihtheihna zawng zawng neitu, khawvel leh a chhunga awm zawng zawng neitu leh siamtu chu ‘mihring’ ah a lo chang a, ‘Mihring leh Pathian’ a nih a lo ngai ta!

Khawvel mihringte avanga Pathian meuh mihringa a lo chan dan chu sawi ngai lovin a hretute kan ni. Chu hun, mihringa a lo chan hun hriatreng nana kan hman mek a lo thlen hian kan rilru eng lamah nge a hawi ??

Zoramah chuan a boruak hrim hrim pawh a nuam. Mihring zawng zawng deuhthaw Kristian kan nih avangin he hun aia hun ropui hi Zoramah hun dang a awm lo. Mitin rilru chu engemaw zawng talin a thawveng a, khawlai a mawi a, Bazar a mawi a; Biak In pawh hun dang aiin a mawi thin. Kawm kara Japanhlo, ‘Wheat vai’ leh ‘Oil Cake’ ilo leina nei zo lote tan ‘vawk chaw’ a nih bak tangkaina a neih sawi tur awm lem lo, ‘hnawm hnawk’ ni ve satliah ngawt chenin par an chhuang a. Thlasik daifimin a chiah hnawn chip chiap tlangsam par, thlasik ni engin a chhun tlet ser serte pawh he hun tinuamtu pakhat a ni.

Chutiang hun a lo thlen chuan ‘Tah leh rumna leh buainain min nang vel’ tih hla thlan sak a ngai reng mai tih hre reng mah ila kan thinlung chuan Bethlehem lam a hawi lo thei lova, "Aw Bethlehem, ka ngai a che" tiin a kel rawl a kel rawlin, hrawk phiar tawng tawngin kan au ngei ngei a ngai thin.

Chutiang chu ni mahse kan thinlung chhungril tak tak hi chuan misualte tana lo piang, kan chhandamna atana lo piang a nihziate hi a chhut phak lova, a chhut hman hek lo. Thuamhnaw thar leh thil thar ngaihtuahnain kan thinlung a luah a, Kohhran mite pawh kan kan hman chhan lam ai hian kan hman dan that leh that loh te, a hmangtu kan tam leh tam loh lam te leh mite aia hman changkan loh bik hlauhnate hian kan thinlung a luah hneh zawk lo maw ? Khawtlang hruaitu lam pawhin he hun neitu hian engkim a hneh thei tih hre reng chungin ‘khap’ kan ngah lutuk avangin thinlung A lamah kan hawitir hman lo fo a ni em ??

Khawvel mawina, ropuina leh nawmnain kan thinlung a luah hneh em avangin kan fate thinlungah pawh Krismas awmzia tak tak kan tuh thei ta meuh lova. An duhzawng kan leisak a, hlim taka an awm chuan kan duhtawk a, ruih theih thil an tih lem lohva, sual kawng an zawh lem loh chuan kan lawm em em mai. Chu chuan a kum a telin kan Krismas hman dan a tidal a, kan fate chuan sakhaw hun pui a nih theihnghilhin khawvel thil taka nawm chenna hun emaw an ti zo tawh. Tunlai tleirawlte rilru ah chuan Krismas leh zu leh sa a inmil riau tawh a, an tan chuan Krismas leh "A chungnung ber lal ropui" tih aiin, "I need your love at Christmas" tih a inhmeh daih tawh zawk. He nun leh rilru hi engtinnge kan thaibo ang??

Harsatna leh hrehawmna tinreng, phunnawi hauh lova kraws ler thlenga tuartu pian-cham kan lawm lai hian kan thinlung hian ‘Ama’ lam hawi ngei se a va lawmawm dawn em! A tuarna nasa tak avang chauhin keini misual, ‘In thi tur a ni’ tih anchhiain a umzui reng mihringte hian chhandamna kan chang thei a; ‘Amah chu mihring leh Pathian a ni; Lal leh chhandamtu nih a fawm" tih loh theih a ni hlei nem!! Chutiang khawpa hmangaihna nasa chu tu’nge ropui ti lovang? Ropuina leh chawimawina zawng zawng pe chunga fak tlak a ni a, amah chauh chu kan fak tur pawh a ni.

Kan rin, a hnung kan zui, a rawng kan bawl Lal Isua hi Pathian, keimahni avanga mihringa lo chang, kan chhandamtu a ni tih hi mitinin hre chiang takzet ila chuan, thinlung leh tihtakzetin, -
‘Hlim takin Amah i fak ang u,
Min chhandam turin a inngaitlawm;
Ropui rawh se, aw, ropui ber rawh se,
Pathian kan hnena lo thleng hi.’
- kan ti thei ngei ang

Mas Sipisial_02 : Christmas Dialogue : INNGAITLAWMTE PATHIAN ( Vantirhkoh Gabriel-a leh Pathian inbiakna )  

Posted by Hriatpuia Pa

[ Vanramah, Pathian bulah Gabriel-a chu a ding a. Lal Isua Bethlehem ran Ina a piang chu ngaithiam lovin Pathian hnenah chuan zawhna a zawt vel chiam a ]

Gabriela : Lalpa, Palestina rama kan sipaite thu rawn thawn hian ka lung a tichhe khawp mai.

Pathian : Engnge ni ta, Gabriel ?

Gabriela : Lalpa, Pathian fapa Isua Krista chu Bethlehem-a bawng In tawp tak pakhatah a piang a nih chu!!

Pathian : Ka hria a sin, Gabriel.

Gabriela : Lalpa, engkim i hria tih ka hria e. Mahse kan Lalpa hian ran In lo deuh chu a phu a sin! Kan awmna vanram anga nuama kan chentir lo a nih pawhin, khu khawvela Lal ropuite ang tal khu chuan awmtir ve a tha lo’m ni ? Lei leh Van Lal a ni si a, bawng Ina pian zawng, a inhmeh thlawt lo!

Pathian : Ni e, Gabriel, i sawi dik chiah mai. Ka fapa hian i sawi zawng zawng aia ropui kha a phu a, a aia inhmeh an awm chuang hek lovang. Mahse chu chu ka remruat dan nen a inmil tlat lo a ni. A pawi ngawt mai.

Gabriela : Lalpa, I remruatte hi a dik a, a tha famkim thin tih ka hria a. Mahse tuna mi kher hi chu ka hrethiam thei lo a ni. Thu min pe la, ka hote nen a rawng kan zuk bawl ang chu ?

Pathian : Ni lo ve, Gabriel; ni lul lo ve. Ropuina leh chawimawina dawng turin ka fapa hi leiah khuan ka tir hlei ne’m. Fahrah, rethei leh riangvaite Lalpa leh Pathian ka ni a, chu’ng mite chuan an tana ka fapa tawrhna an hmuh a, an hriatthiam theih nan rem ka ruat a ni. Gabriel, he thil ka tih dawn hian ka inngaihtuah nasa em em a, ka fapa, ka fapa neih chhunin harsatna leh hrehawmna tinreng a tawrh chhuah hi ka phal lova; harsa ka ti em em a sin! Mahse ka hmangaih, duh taka ka siam leh ka din te'n ka hnen an thlen leh theih nan ka tih a ngai si a ni!

Gabriela : A nih leh Lalpa, kan Pathian, leia tlawm taka a awm khu mi tute emaw talin a ropuizia an hriat ve a tha lo’m ni ?

Pathian : Mmmmm. Chu chu thil tha tak a ni. I hote chu tir la, Berampute hnenah a ropuizia puang sela, keini leh lei mihringte inkarah remthu a len theih nan hriattir bawk rawh se.

[ Hetih lai hian "Chungnung berah Pathian ropui takin awm rawh se. Lei chunga a lawm em em mihringte hnenah remthu leng rawh se," (Lk. 2:14) kha naupang dangin lo sawirual se la ]

Gabriela : Lalpa, a mak ngawt mai! Mi pathumin kan Lalpa pian thu an hria a, Lal Heroda hnenah an zawt mek a nih chu!

Pathian : Ka hria a lawm. Ka fapa pian chhinchhiah nana arsi kan siamtir kha i hre tawh na ‘nge??

Gabriela : Hria e, Lalpa. Mahse Bethlehem lam panin a kal a ni lo’m ni? Engtinnge Heroda Inah an luh si!

Pathian : Mihringte finna ang lek nei awm tak hian tawng ziah teh suh Gabriel. Ka fapa tana arsi kha chu an hmu ngei a, mahse an zui lo a ni. Ropui taka min hmuh an tum a, chu chu ka tum dan a ni lo. Ropuina leh hausakna te, chawimawina leh sanna te hmanga min zawngtu chu an beidawng zel ang. Tlawmna hmunah a ni, kei, Lalpa, in Pathian hi ka awm ni!

Gabriela : A dik e, Lalpa. Ka thiam lo a ni. Lei mihringte ang maiin ropuina ka thlir a, chawimawina ka zawng a ni tih ka hria e. Tlawmna nun nena i rawng ka bawl zel theih nan min pui ang che........................
Engnge ka tih leh tak ang, Lalpa ??
Pathian : Mi fing 3 te hnenah khan, Heroda hnen lama kir leh tawh lo turin zuk hriattir ta che.

Gabriela : Aw le, Lalpa.

.................................................................................................
2005 kum khan Sacrament Deptt. ah Sande Sikul zirtirtu ka nih lai a ni a. 'Mas hma deuh, 'Advent Christmas' kan hmanna turah Special Item nei turin kan deptt. chu min ti a, hei hi ka buatsaih ta a ni. A pangngaiin ka dah ta mai.. 101205 - 1407

Mas Sipisial_01 : Mas Hi Chu Aw.......  

Posted by Hriatpuia Pa

Hawina lam apiang a mawi lai, Nu leh Pate chu engkim ti theia kan ngaih thin lai khan ‘Masi te kha a thlen har theih ve nen! Chi bura chi a awm leh awm lohte, Fate monthly fee kan clear leh clear lohte leh nupuite sam tihkirna man kan pek tawh leh tawh lohte nen lama ngaihtuah a ngaih tawh chinah hi chuan inrin loh lai tak hian ‘Mas hi a lo thleng duh viau mai a lo ni!
Lawmna nge lungngaihna ?
Hmeichhe nau hrin hun ang deuhin, inpeih lo eng ang mah ila a hun a nih chuan ‘Mas hi chu a lo thleng mai thin a. Fate kawr thar leina tur neih loh pawhin hman ve loh theih a ni lo kher kher thin hi chhungkaw tam tak tan chuan a huatthlala lek lek fo. Nu leh Pa tam takin an fate lawm atana Krismas Kawr mawi leh thil chi hrang hrang an leisak chur chur laia second hand lane aia sang melh phak loh chuan Pa thinlung hi a na thin a. Puh mawh tur dang nei miah lo mah ila lungngaihna hual vel karah thil thalo pui pui ngaihtuah a awl chang a tam mai. Rilruah Krismas awm chhan hre reng mah ila, hre ve thiam rih lote’n mite an awh bik lohna tura chet lak a rem loh tlat chuan lawmna hun hi lungngaihna hunah a chang lo thei lova, nau piang lawmin kan hui ha pap pap lo thei lo.
A hla nge tha a hnai ?
Foreign thil a nih tawh chuan engkim hi a tha deuh tura ngaihna rilru nei tlat Mizote thinlungah hian a hnai aia a hla ngaihsanna hi a awm ve hrim hrim emaw tih mai tur niin a lang thin. Pawl hrang hrangte pawh hian kan thenawma hnuchham leh riangvaite ai chuan hla deuh zawka mite kan vei duh deuhvin a lang thin a. Kan In bula ‘Mas kawr mawi nei lo an awm reng laiin hmun hla zawka tanpui ngaite tana thilpek thehkhawm kan duh tlat a. ‘I kut dinglamin thil tha a tih chu i vei lamin hre suh se,’ ti hiala duh fir zirtirtu hnungzuitute hian, kan tih thatin mite beng a thlen dawn loh chuan thil tha tih hi harsa kan ti thin em? tih hi zawhna holam mai mai mah ni se inzawh fo chi zinga mi a ni mai thei.
Heti tur em ni?
‘Oh Christmas Tree - How Wonderful Your Branches...’ tih hlate kan sukpui lawp lawp tak vang pawh a ni chuang lo. Changel kung pahnih phun a, mau nena hawlh zawm hnua Tlangsam leh Japanhlo par te, Zamzo leh Kumtluang par te nena cheimawi duhna thinlung nei reng tawhte hian a awm tih kan hriat tirh atangin, ‘Christmas tree’ hian kan thinlung a luah a, chumi rual chuan kan In chhung kan luhpui a, Biak In chhungah pawh kan luhpui ta zel mai! Tunhmaa kan mamawh ngai miah loh, ‘Christmas Card’ tel lovin ‘Mas biahthu kan inhlan hlei thei tawh lova. ‘Mas a lo thlena ei khawm tel tel leh kan ser ser ngaihtuah tlat nu leh pate hian fate kawr thar leh thil thar ngen hi khap reh tum lo law law ila a tha ang. Cheimawi chitin nena kan In leh Biak In bakah kan taksate kan cheimawi chung pawh hian, he ‘Mas hunah hian kan thinlung hi Lal piang lawina tlakin cheimawi a har a. Theihtawp chhuaha, A tana inpek tumna tak tak nen pawh a harsat tehlul nen, chutiang lam ngaihtuah miah lova tisa lama inpenparh chunga ‘Mas kan lawm thin hi chuan, ‘In halral thil hlan leh inthawinate hi ka hua a ni,’ titu thinlung hi kan tihlawm loh rin hi thil harsa a ni lo tawp.
‘Mas hi chu aw!
Sawi tur a va tam thin! Kan hriat hnu vek hi inhrilh inhrilh a ngai a. Sawi sawi a ngai thin. Krismas kan hman dan hi chu aw....!!!!!

Mas Lam Hawi A Hun Tawh Em ??  

Posted by Hriatpuia Pa

Ka kutchhuak ho te te, nep ve tak tak, ngaihnawm lem loh bawk si min lo hlutpuitute: Krismas a lo hnai leh ta a, Mas lam hawi article kan tichhuak tan tawh mai dawn em ni tiin ka han rawn a che u.

Ka Fanu A Dam Lo  

Posted by Hriatpuia Pa


Phone a rawn ri a. Ka en a, ka nupui a lo ni. 'Damdawiinah min admit a...' a rawn ti a! Ka rilru a vak kual nghal pawp pawpin ka hria. Ka fanu neih chhun, thla 5 pawh la tling lo chu 'Pneumonia' vangin damdawiinah an admit a nih chu!!

Ka hnathawh lai ka dah sawk sawk a, In lam panin ka tlan haw nghal a. Ka haw kawngah chuan ka va han inngaihtuah nasa tehlul. Ka fanu chu eng ang chiaha na nge? eng zat pawisa nge ngai ang? Tunah engtin nge a awm ang? A pawimawh berah chuan a thi ang em?

Kal kawngah chuan a khat tawkin ka mittui ka hru ka hru a. Thian pakhatin min lo au ding a, 'Va haw hma ve...' a ti a, ka chhang hlei thei lo. In ka thleng a, tih tur ber pawh ka hre lo. Ka sa hulh hulh a. Ka inbual a. Inbual pah chuan ka tawngtai mawlh mawlh a. Ka mittui a sur reng a, chhun pachanga patling han tah chhuah em chu ka ti a, ka insum hram hram a.

A damna ka dil a. Pathian hnenah chuan a natna chu ka chunga thlentir a, ka fanu chu damtir turin ka ngen hial a! Chutih lai chuan ka rilruah kan naupan laia ka nu leh pate tawngtai dan ka ngaihtuah chhuak a. Kan dam loh pawhin lawmthu an sawi thin a nih kha! Ni e. Ka pain mittui tla zung zung, lawm lo aw-ka tih hriat tak chunga thei leh thei lova, 'Lalpa, he khawvelah hian engkim tuar turin min dah a. Nangmah ringtu ni mah ila kan nat te, kan dam lohte pawh i phal a; thihnate pawh hi kan ta tur a ni tih kan hria e. Hengte min tawrhtir avang hian kan lawm e,' a tih laite kha ka mitthlaah a rawn lang uar uar a. A lo va harsa dawn em!

Ka fanu, ka fanu neih chhun ngawih ngawih chu thichhawngin damdawiin khumah a mu mek a. Chu avanga Pathian hnena lawmthu han sawi chu a va har em! Mahse engkimah lawmthu hril chunga kan duhnate A hnena thlen tura hriattir kan ni lo'm ni? Mittui tla chungin, rilru ipik ngawih ngawih chungin Pathian hnenah lawmthu ka sawi ta! Mak tak maiin ka rilru hahna chu a rawn kiang huai huai a. Ka ngaihtuahnate pawh a pangngai leh ta.

Ka nupui leh fanute mamawh tur ka khawnkhawm a, damdawiin panin ka tlan leh ta a. Damdawiinah chuan ka fanu chu a nuin a lo pua a. Ni danga ka office bang hlim taka min lo nuih a, a theih ang anga min lo chhawn ve thin ka fanu chuan min en a, min nuih peih lo! Ka rilru a va na em! A kut ding lamah chuan thisen chaw pekna tur 'venflon' (a spelling ka hre lo, a dik lo mai thei) an lo vuahsak a; a va hmuhnawm loh ve aw! Ka pawm a, damdawiin varanda-ah chuan ka kalkualpui a, min duh lo; a tal a, a nu a ngen a. Ka rilru natzia hi sawi ngaihna a awm lo.

Ni tin hian ka office bang In ka thlen ve leh, inthlak pawh inthlak lovin ka fanu chu ka pawm thin a. Min la ngen thiam lo na a, min ngai ve ni awm tak hian min lo lawm thin a. Ka pawm a, intithei takin ka kalkualpui a, a duh apiang ka entir a, ka khawihtir a. A hriatthiam miah loh tur pawh ka hrilh mawlh mawlh thin. Min ngai niin ka hria a, ka ngai em em a, ka pawm ning ngai lo. Min zunkhum pawi ka ti ngai lova, ka thawmhnaw tha a ni emaw ni lo emaw pawi ka ti lo. Ka hmangaih ngawih ngawih ka fanu chuan ka pawm a duh lo! A na lutuk!!

Ka fanu mutna khum ep chiahah chuan thla thum leka upa nausen, pneumonia vanga damlo ve tho a awm a. Damdawiina kan luh zan tak chuan a thi ta lehnghal! Rilru a va han mangang duh tehlul em!

Mahse Pathian hian engkim hi kan tan hian a lo rel fel vek mai. Ka nupui u nupui (ka puzawn nupui) chu Kolasib Hospital-ah Staff Nurse-in a awma. Engkim min ngaihtuahsak a. Damdawi inah pawh chuan awm rei lovin, Inah kan inla chhuak a, ni tin a rawn jection thin a. Kar khat hnuah chuan ka fanu chu a dam leh ta a. Tunah phei chuan thla 6 ni ve tawhin, 11Kg lai a ni ve leh ta a, ka va lawm em!

Natna te, lungngaihna te, manganna te hi kan tawrh turin Pathianin a phal a ni tih hi ngaihtuah fo mah ila, a taka ka chunga a'n thlen meuh chuan Pathian ka dem lek lek a. Pathian remruat dan chu mak ka ti a, ka hrethiam lo. Mahse mi tam tak chuan natna avangin an fanu leh fapa, an duat ngawih ngawih, hlim taka an hmalam hun tur an lo thlirsak an chan fo va. Natna khirh tak tak veiin, sum leh pai tam tak an seng a, chumi hnua nunna chan ta pawh tam tak an awm. Kei, mite aia fel miah lo, Pathian tan leh A Kohhran tana tangkaina leh hnemhnanna nei tam bik chuang miah lo chungah hian chutiang thil chu a thlentir lova. Ka fanu damlohna pawh chu tihdan phung pangngai maia A hnena ka tawngtai thin duhtawk lovin, thinlung leh tihtakzeta Amah be tur ka nihzia min hriatchhuahtirtu a lo ni a. Dam taka ka awm leh ka nupui leh fanaute an awm pawh chu he khawvel awmdan ve reng emaw ka tih laiin, ni tinin mi tam tak chuan natna leh lungngaihna vawrtawp an tawk reng a ni tih ka ngaihtuah ngai loh chu ka fanu damlohna avang chuan ka ngaihtuah ta a. Ka chunga thil thleng zawng zawng chu eng ang pawh nise Ama hnena lawmthu sawina tur hlir a lo ni zawk tih ka hrefiah ta a ni.

Ka Lalpa remruat dan hi a makin hriatthiam a har lua e,
Mite ngaiha vanduaina tinreng lo thleng hi,kei misual tan malsawmna.
Beidawnna leh lungngaihna tawh chang ni lo thleng mahse,
Ka Lalpa remruatna danah chuan A hmel mawi min hmuhtirtu.

ZUNZAM  

Posted by Hriatpuia Pa

Khawi lam Pathiannu nge ni a, engnge he lei hreawmah hian a rawn tih dawn tih mai tura mawia sakhmel tha a ni a. Mawi ka tih thin em em, bahsam sei nalh lutuk chu pu lo mahse, a ni, pu lul lo mahsela, a sakhmel mawina chuan a lamah min hip a, a nu hnap hnap tho !

A hnar ngul, Zo hnahthlak thawkna dawt ni awmlo taka sang vah mai invuah dan dik lutuk te, a hmui sen hlar mai te, a nuih zawnga a ha var rual tak lo lang ruala a biang sum khuar kek mai te kha... a nalh a, a mawi a; ka tan hian a tha a ni. Mihring tawng hian a nalh zia hi sawifiah thiam harsa ka ti a. Ka theihtawpin sawifiah tum mah ila, a mawizia leh nalhzia hi ‘a then pawh’ ka sawi seng chuang lovang.

A taksa peng tin mai chu sawi thiam harsa lutuk tak maiin a nalh a. Khuanu siam dan pangngai pelin a rawng a danglam ngai lova; a ni.. a sam a pawl lova, a sen lova; a hring hek lo. A kut tinte pawh rawng dang a kai ve ngai lo. Mahse, a mawi em em ringawt tho si !!

Piangthar hlimin sualna an puan laia, pawnchhe hnangkhai pawh tluklo ang hiala an in ngai thin ang hian, a sakhmel mawi ka tawn chang hian ka tê chem chem a, ka insit ngawih ngawih thin. Beisei ngam lo chungin, "Ka lam hawia a seih ve takin," tiin, beiseinain ka thlir a, ka thlir apiangin ka thinlung ‘bawngin tlawm’ ah hian ‘lal thar’ a piang nawn awn awn zel mai!!

Nula naran a ni lova, nula naran lo pawh a ni lo. Nula naranin an tluk lova, nula naran chung lam pawhin a ne pawh an ek lo nasa!

A hmel ka hmuh lohvin ka buai a, ka hmuh lahin ka khur chhe lo chauh bawk si! Kan neih leh neih loh lam chu sawi loh, ka sakhmel hrim hrim hi a thinlung luah zo turin a ‘qualify’ lova, ka hmel hian phu thlawt lo mahse, ani sakhmel hi chuan min phu veng veng a. Min phu satliah ngawt pawh niin ka hre lo, a sakhmel hian min tiduhdah ni berin ka hre thin! Kei ve khanglang hian ‘Amah’ lo chu suangtuah har ka ti a, ani chauh lo chu ka thinlung hmun ruak hnawhkhat tur leh ka lunglenna min chhawk turin thilsiam dang reng tling zo an awm lo.

Ka hrai bung dawntuai banah kaiin, kan run riangteah hian, "Hraite, kal chhet chhet," han ti mai teh sela.................
(Ka ziah hun ka hre ta miah lo. 1997/98 vel, college kal lai vel ni tain ka hria.. chumi hma, HS kai lai pawh a ni zawk mai thei!?)

PHU LOH DI HMELTHA  

Posted by Hriatpuia Pa

College Week, Hla inphuahsiakah House aiawha tel a ngai ve si. Tlangval chhuak tan tir phuah a nih hi!

Laikhum zalin ka han dawn a,
Tleitir sakhmel mawi no hniangi;
Ariang kei ka tan lungruk di a
Ka thlan ve bahsamseihniangi.

Mahse, kei ka tan ve zawng e,
Phu loh di hmeltha mai maw;
I lo nih le, hmeltha biangno te,
Ariang kei iang hi awm ve maw??

Lengdang tangnem bel tura e,
Ka dawn chang che chuanin;
Thinlai chhum ang a lo zing e,
Nang ngaia luaithli nul bakin.

Phu loh di hmeltha mah ni la,
Nang ngaia luaithli nul ariang val hi;
Hmangaih thu di hlan ngam lo hi
Vawikhat talin mi'n dawn ve la.
(5th Sept. 1994)

KEKAWRBUL SEN  

Posted by Hriatpuia Pa

Tuikeplung hi vawk hmaah dah ta ila, a hlutna a hre lo. A hmuiin a nawr ang a, a kalsan ang a,a bula lung no chu thlangin, tuikeplung chu a kalsan daih ang. Thil mawi te, thil tha te, thil ropui te leh thil hlute hi eng vang maha hlu an ni lova, anmahnia hlutna awm vanga hlu pawh a ni chiah lo. Mihringin kan ngaihhlut dan te, kan thlir dante leh kan dah ropui dan a zira hlu leh ropui mai an ni fo.

Hak sen loh nei tan kekawrbul pakhatin hlutna a nei thuk lutuk lo thei a. mahse keini ang, thingtlang khuaa cheng, chutah pawh veng hmawr rap Ina cheng lehnghal tan chuan hlutna riau a nei a, pawimawhna pawh a nei sang khawp mai.

Kum sawm nufa liam taa Hortoki veng hmawr, motor luh lohna venga awm, Primary Sikul naupang ka nih laia ka kekawrbul sen kha - he khawvela thil hlu, thil tha leh thil mawi ka ngaihtuah chang apiang hian ka rilruah alo lang ve var thin.

A thar a ni lova, mi hak hlui a ni. Ka Pa-in 'Jumble Sale' ami, cheng ngaa a rawn lei kha a ni a. India siam nge England siam, Bangladesh thui em ni zawk tih ka hre lova, ka ngaihtuah hek lo. Mahse Sportswear siamtu lar Nike leh Adidas Company te siam a ni lo tih ka hrechiang thung. A siamtu emaw, a lo kalna lam emawin min tibuai lova. Jumble Sale chu dawr hming emaw ka ti mai a, Mizo naupang pakhat hak hnu a ni ang tih ka ngaihtuah phak ngai lo.

A puan nal chi a ni lova, mahse a nel thep thung a. A lastik (Elastic) chu a lian chi a ni a, Chutiang chu ka la neih ngai loh a nih avangin ka hak chuan min phuar nghal bik riauvin ka hria a. Ka ke pente chu a tizang vah thei hial a. Ka hak chiah khan inrintawkna min pe a, nalhpui riauvin ka inhria a; ka malpuite kha a tilang lian sawtin ka hria.

Kha kerkawrbul kha ka ngaihtuah apiangin chhungkaw rethei bakberh ve taka hmeichhe naupang a nih lai thlirkira hla mawi elkhen rawn phuah chhuaktu Dolly Parton-i kha ka hrechhuak ve nghal thin -

“Back through the years I go wonderin' again
Back to the seasons of my youth
I recalled the box of rags that someone gave us
And how my Momma put the rags to use
.....That I was so proud of ”

Ni, ka kekawrbul sen kha mi hak hnu a ni tih ka hre lova, hak nuam ka ti a, ka Pain min rawn hawnsak a, ka'n hak chhin atang khan ka 'ta' tur a ni tih ka chiang a; khatiang ka nei thei kha ka inchhuang em em a ni. A mawi lohna leh a thar a nih lohna ka hmu thiam lova, mawi ka ti a, a ni, ka chhuang a ni tawp mai. Engtinnge Dolly khan a tih kha..?

..I hurried off to school
Just to find the others laughing
And making fun of me anf my coat of many colours....

Khawlaiah ka ha a. Ka kekawr chu a thar a nih thu ka thiante ka hrilh a, an awih lo! 'A tharah chuan a va thing,' an ti a. A thenin, 'A tlang a arh ve!" an ti a. Ka thut chuan a lo lang thei emaw ni tehreng, "A tilte a lang thei!" thenkhatin an lo ti bawk a! Mahse chu'ng avang chuan ka kekawrbul sen chuan ka tana a hlutna a hloh lova, an hrethiamlo chu mak ta ti. Dolly bawk khan a lo sawi thiam ber mai -

...I couldn't understand it
For i felt I was rich
...and how my coat of many colours
Was worth more than all their clothes"

Ni, an hrethiam lo a ni. An hrethiam lo chu ka hrethiam bik lo. Ka kekawrbul ka hak avanga ka rilru chhungril nuam veng veng chu an hmu phak lova, ka hrethiam. Mahse chumi avanga ka hmela inrintawkna hmel an hmu thiam lo chu ka hrethiam lo. An tan engmah ni lo mahse ka kekawrbul chuan ka nun a tinuam a, anni kekawrbul thui chawp kha ka awt bik miah lo tih an hre si lo!

Kan han inkhel a, ka kekawrbul sen ka hak kha chuan ka pet goal thei bikriauvin ka hria a. Gaw-li a min dah pawhin ka man theih phah tak takin ka hria. Kha kekawrbul ngei mai ka hak a, ka u puanpheikhawk sen veilam (a dinglam chu ama'n a buk ziah a..), ka ding lama ka bun phei kha chuan hlauh ka nei lo. Tumah chuh ngam loh ka nei lova, ka u ngei pawh ka 'chars' ngam!

Ka nu-in a sukfai a, a pho chhung leh sikul fawm ka hak lai tih loh chuan ka ha reng a. Pho ro chhung ringawt pawh kha ka nghakhlel a, rei ka ti hluah hluah thin.

Tlai khat kan sikul bang chu hak ka han tum a, ka nu-in a lo su a, a lo pho. Kan In bul lawk kawngah chuan inkhel turin ka thiante'n min nghak tawh si. Min lo inthlan kep a, Sangliana te nen kan tang dawn lehnghal! Ka kekawr chu ka'n khawih a, a la huh hnup mai si! Istiri-a nawh ro ka'n tum a, kan thukah chuan meiling a lo awm miah lo! Rawnal-in hawl nei ngai hek lo! Tihdan pakhat chiah a awm - ka hem ro ang.

Thutthleng hniam ka chhawng a, mei bulah, hnai set sawtah ka dah a. A khu vut vut a, a ro har hmel loh khawp mai. Kawngka-ah ka va dak a, min lo inkhelhsan tawh. Min rawn au, 'Lo tlan rawh, si hnih kan phur tawh a nia,' an lo ti! An khelhdan tur ka hrilh, gaw-li ah Nunzira an lo dah a, vawihnih a lo chhuah hman pek a nih chu! 'Stopper-ah Nunzira kha dah r'u, Kima emaw, Remruata emaw khan gawl veng rawh se,' ka ti a. Ka tang lutuk chuan ka kekawr he ka lo hre tawh lo. A hmui rum rum a, ka tlan phei a, ka kekawrbul chu ka va la a, ka'n en chu!! A mawng veilam a lo hek huam a, a hek rual lo em em lehnghal!

Ka kut pahnihin a kawngah ka pawtfan a, ka lung a va awi lo tak em! Ka en a, ka mittui a tla zawih zawih a. Engmah ka sawi thei lo. Pindanah ka tlan luhpui a, ka awmah ka pawm a, rizaiin ka inlukhup ta daih a!

Ka kekawrbul sen chu vawikhat mah ka inkhelhpui leh ta lo.

Ka sap hla hriat tlem te zinga ka mittui ko chhuak hnem ber - Coat of Many Colours chang tawpah khan Dolly bawk khan -

'Now I know we had no money
But I was as rich as I could be
In my coat of many colours..." a ti a.

Ka kekawrbul sen zunzam khan kum sawmhnih zenzawn a liam hnuah pawh min la bual nawn fo mai. He hringnun nawmsakna leh hausakna uma ka rilru ka sen lai takte hian min rawn chhem a. Hausakna hi neih tamah a innghat lo tih min hriatchhuahtir thin a. Nei tam mah ila chhungril nuna hlimna a awm si loh chuan retheihna khur atangin ka zuang chhuak lo tih min hrilh nawn fo.

Ram khata roreltu Lal aia Dee luikama buhdengtu hausak zawkna min kawhhmuh a. Ke neiha lungawi lova midang neih ka thlir avangin ka hausa thei lo tih min hrilh thin a. Midangin hausaah min chhiar lo mahse ka neih tawka ka lungawina chu ka hausakna, tumahin min pek theih loh leh min laksak theih loh a ni tih min hrilhfiah nawn thin. (4-9-08 : 4:28PM)

Faina Sam  

Posted by Hriatpuia Pa

(October ni 2, Mahatma Gandhi Birthday denchhen khan, khami ni atanga kar khat chhung kha Mizoramah chuan Faina Hapta hman thin a ni a. Kuminah pawh kan hmang leh. Oct. ni 6 khan Kolasib Ni tin chanchinbu pakhat - Turnipui Editor Pu Hmachhuana chuan, 'A phek hnungah hian Faina lam dah ka duh a, min han ziahsak lawk teh,' a ti a. Hlachhammi ka phuahsak ta a!! Ti hian.............!!)

1. Mizo kan ni, kan hmel a tha an ti,
Mizo kan ni, kan nun a mawi an ti;
Kristian kan ni, kan ram a nuam an ti,
Faina tel lo Mizo - Kristian em ni?

2. Kumpui sul tin 'Faina Hapta' kan ti,
Kan fai erawh a rei hlei lo!
Laiking pawnpui tah tur iangin,
Fai tik a awm dawn lo em ni?

3. Khua leh mual tin a fai loh chuan,
Hmel tha,nunmawi - a awmzia lo.
Tuallenna tlang a balh si chuan,
Kristian nun nen a inhmeh lo.

4. Faina Hapta kan ti, a mawi mang e!
Sam fai, then fai a sawt ngei mai!
Mahse, hei erawh a pawi lungrun -
Hapta a tawp, kan thiam a tawp!?

5. En teh, unau, fai tur hian e,
Thu ropui leh khirhkhan a ngai hlei ne'm!
'Bawlhhlawh a bawmah,' tih mai te hi,
I tan a tawk, ka tan a tawk.

6. Hrilh teh chunnu i hrai dawntuai,
Fai nun a nuam, fai a changkang;
Zuapa nang pawh thu mai teh suh,
Fai zirtir rawh - i chetziain.

7. Fai lawmman lak a ropui ngei!
Lawmman chhe thei a ni mah mah!
Hei erawh cham se kan thinlungah -
Chul leh uai lo lawmman ropui,
Fai lawmman chu Hriselna leh dam rei.

8. Chul mai lo se kan thinlungah,
Hmang zel ila Faina Hapta,
Tuk tin, Kar tin, Thla tin, Kum tin,
Chuti'n kan fai a reh tawh lo'ng;
Thianghlim ngaina Khuanu bulah,
Chatuan atan kan chawlh thlengin.

Hiroshima Day Special : ATOM VANGA CHHIATNA  

Posted by Hriatpuia Pa

Kum 1942 Pawltlak thla tahrik ni hnih, chawhnu dar thum leh minute sawmthum paruk a ni a. University of Chicago, Stagg Field-a Stadium chhe rawp tawh tak hnuaia inkhelhna hmun hlui, thim deuh rep rupah chuan scientists 40 rual an thu thap a. An awmna hmun chu thim deuh rep rupin, hnawng deuh chip chep mah sela, tumahin an sawisel lo. Chulai hmuna an thil enchhin mek chuan an rilru a kap a, tumah an inbe lo. Uranium leh helium-a siam hungchhunga neutrons awmtea atom inphel darh mek chu an rilru sawrbingna a ni. Neutron particle-in Uranium a va sut fuh a, electronic particle dang lo piang zel chu chu pindana khawl thenkhatte chuan a lo chhinchhiah zel bawk a. Kum 1939 Pawlkut thla atanga an tan - Neutron pakhat atom pakhat sutdarhtir atanga neutron dang pahnih lo insiam a, chungte chu a let (4, 8, 16) zela insiam pung zel tura khalh kawi theih dan (Nuclear chain reaction) an tih mai, an zirna project hmingah pawh “The metallurgical work” an vuahin a vawrtawp a thlenna hmun, ni leh darkar a ni a; scientists-te pawhin tunhma lama an thil la tawn ngai loh a ni a. Chu mai bakah he chain reaction hi muang changa thunun theih a nih chuan khawvelah a lova kan awm theih loh - Lungalhthei leh tuialhthei - te tel lo pawha ren hauh lova hman tur chakna (power) a neih theih dawn tih an hre chungin, an thunun zo lo a nih hlauh erawh chuan thilnung suatna atana ralthuam rapthlak lutuk a ni tih an hriat avangin an thaw dep dep mai a ni.

Chu an thil enchhin chu a hlawhtlingin, chumi ni leh darkar chu ‘Atomic Age’ intanna, khawvel history a nuai reh tawh loh tur a lo ni ta. He hmuna awm ve Herbert L. Anderson, “He khawvel kan zin kawnga thil chhinchhiah tlak lian tak chu a lo thleng ta a. History chu a chhe zawngin danglam lo hram se kan duh a, tih theih dang kan nei si lo; kan tawngtai thupui bera neih mai leh a tha zawnga a her danglam ngei beisei chunga thlir chu kan tih theih tawk a ni ta,” tiin a sawi.

Ni, he atom thiltihtheihna hi khawvel mithiamte chuan mihring tana thil tangkai tam takah an hmang ta ngei mai. Mahse a hmanna lian ber chu hmelmate vauzamna atana ralthuam rapthlak eltiang siam nan a ni a. Atom hnathawh leh a thiltihtheihna kan hriatna ber leh kan hriat nawn fona tur pawh America-in Japan mipuite hnenah atom bomb a present kha a ni.

Atom bomb hi America hian Japan present atan a siam hauh lova. Indopui pahnihna intan dawn lai vel atang tawh khan German scientist-te chuan nuclear chain reaction thunun a, ralthuam siam theih dan hi a thu chuan an lo hre daih tawh a. Chumi avang chuan America pawhin German ho aia chaka hma a lak loh chuan khawvel a ralmuang dawn lo tih a hria a, Germany atanga Hitler-a hlauva tlanchhia scientist-te nen hma a la ta vak a. 1942 ah Atomic Age a khawvel a khalh luh hnuah bomb hi a siam ta ngei a ni. Indopui pahnihnaa tel ve lem lo America hi Japan chuan ngawi rengin kut a thlak (Pearl Harbour a bomb darh sak) ngawt pek a, a pawi ta ngei mai!

America chuan kum 1945 July ni 16 (Thawhtanni) zing lam dar 5:30 khan Mexico-a Alamogordo thlalerah atom bomb a lo enchhin diam tawh a, chu chu Japan kut thak a tuar chhanlet nan a hmang ta. A va rapthlakin a va pawi thui tehlul em!! Atom bomb hman hmasakna ber chu Hiroshima khawpui, chutih hun lai pawha khaw ropui tak ni tawh chu a ni ta. 1945 August ni 6 zing lam dar 7:31 ah, atom bomb rapthlak, a hming lem - Little Boy - nena inhmeh lo zet chu thlak a ni ta. Chawp leh chilhin In 6,000 chuang a chhe nghal vek a, 48,000 zet a then a chhe nghal bawk a. Mihring 80,000 an thi chawpchilh nghal a, bomb tlak hnu kum tawpah phei chuan mitthi hi nuai khat leh singli an chuang tawh a ni.

Hemi hnu ni 3-na August ni 9, 1945 a America chuan Nagasaki khawpui chu Platinium hmanga siam bomb hmangin a bomb leh a, hetah pawh hian mihring 40,000 chuang an thi nghal a, 25,000 velin hliam pui an tuar bawk. Heng atom bomb an hman dan leh a hnathawh hi a hriatin atom bomb siamchhuahnaa a meizang hlaptu J. Robert Oppenheiner-a’n a lo hriat chuan a hna atangin a banna a thehlut hial a ni.

Hiroshima a bomb an thlak hi TNT (Trinirotoluence) Kiloton 20 tluka chak a ni a. Khawvel mithiamte chuan tunah hian nuclear bomb, puak mai thei hi khawvelah TNT Megaton 10,000 chuang awmin an ring. Heng zinga Megaton 2 lek pawh hi tihpuah a nih chuan khawvel hi chhe buaih thei a ni.

Pathianin mihringte hnena finna a pek ngei hmang hian kan khawvel hi vawilehkhata chhe vek leh boral mai thei kan ni tih hi hriat nawn fo a tha ngawt mai.

(Min ngaidam leh pek teh u. He article hi 2003 [3/08/2003(Sun)] a ka ziah tawh kha a ni a. Ka blog hi ka article ziah vete dahthatna atan a thain ka hriat avangin ka thuziak hluite pawh ka dah zel a ni. He article hi August thla khan dah ka tum a, mahse ka hna lamah ka buai em avangin ka hman ta lova, tunah ka han dah tlaikhawhnu leh a nih hi....)

Ka Editorial - II  

Posted by Hriatpuia Pa

TOURISM A HARSA EM ?

Mizoram sorkar chuan nasa taka tan lain khualzinte hipna turin hma a la mek a. Zoram hi India hmarchhak state zinga state muanawm ber a nihna ringawt pawh khualzin hipna khawp a nih laiin, a hmuna chengte hian kan thil neihte kan vawn uluk peih loh avang hian tun hi kan thleng a. Kan sorkar pawh hian ngaihtuahna tak tak sengin thil lo ti thin sela chuan tun ai hian Mizoram hian tlawhtu a ngah ngei ang.

Hetianga sorkarin hma a lak mek lai hian kan sorkar hmalakna hian rah tha lehzual a chhuah theih nan ngaihtuahna sen a tul hlein a lang. Sorkarin a vauchher ber Reiek-a Mizo khaw lem din te, Beraw tlang picnic spot te hi kan khualzinte lemna atana hmalakna lian tham a ni rih deuh maiin a lang a. Hemi atang ringawt pawh hian sorkar hmalakna fuhlo deuh a awm niin a lang a ni.

Khualzinte hip tur hian khawvel hmun dang ruala ke pen ve a pawimawh rualin kan mikhual neih turte leh beiseite hi mihausa, he khawvela nuam ringawt chena hun hmangral thei khawpte an ni a. Chutiang an ni chiah lo a nih pawhin hausa deuh lo chuan he Zoram hi an rawn tlawh lovang a, Zoram pawh hian hausate atang lo chuan sum hmuhchhuahna tur a nei chuang lovang.

Chutiang a nih avang chuan khawvel mihausate hian Zoramin a pek theih nawmna kan siam chawp vete hi an hne hlei hlui a. Kan sorkarin tourist resort a siam angte hi chu an duh hun hunah an sa thei a, he Zoram kilkhawr rawn tlawh miah lo pawh hian an nei reng thei.

Ei leh in lamah ni se changkang tak lo hlui kan tum a. Mahse kan mikhualte hian heng aia changkang hi ni tin ei tur an tlachham lova. A nihna takah chuan an kamte hi an chhiahhlawh ten an thuahsak lo chauh zawk a ni.

Chutiang bawkin sakawr te kan han dah a! Dik tak chuan India leh sap mihausate khuan he Zorama sakawr aia tha, pian mawi leh nalh chuanna tur an haihchham lovang tih hi a rin theih. Chu zawng ai chuan he Zoram thlifim te, Zoram nunmawi te, Zo hnam thilte hi an hmu duh zawk a. Zo mipuiten kan ei angte hi eng thil nge a nih hriat an chak ngei ngei ang. Sakawr aiah tawlailir te lo pe ila. Tun laia thalkah hmanraw changkang kan chhawpte ai hian Mizopa sairawkherhte pawh kha lo chhawp ta zawk ila an tan chuan ‘thil thar’ leh tawnhriat tur a ni ang a, a hlu em em ang.

Changkanna aiin he Zoram leh Zo hnam zia hian mikhual thlendan zir ila Tourism hi tun ai hian kan hlawkpui zawk ang em?

Ka Editorial !  

Posted by Hriatpuia Pa

(Hman ni khan Kolasib-a chanchinbu pakhat chu a enkawltu a hman loh thut avangin ka siamsak a, chuta Editorial ka ziah chu ka'n post a nih hi. Tun thlengin heti zawnga infuih hi kan la ngai. A chhiartu tur tam tak tan he infuihna thu hi a pawimawh lo tih ka hria a, mahse kan dinhmun in hriat nan pawh a tha ve reng reng ka ti a, ka post a ni e.... )

Thalai Harh A Ngai E

Tun lai thalai zingah mahni kut ke ngeia ding sawi tur an tam ta hle mai. Tun hnai mai, kum hnih kum thum liam tate ngaihtuah chuan Mizo thalaite zingah mahni tawka thawhchhuah nei, nu leh pate chawm thei em lo pawh ni se, mahni thuamhnaw leh ni tin mamawh thawk-chhuak kan thahnem ta hle a, thil lawmawm tak a ni.

Ngun taka kan khawtlang thlir hian mi tam takin kan thalaite chhe ta viaua an sawi thin hi a dikna chen awm mahse a zawng a za chuan a dik lo tih hi a chiang em em a. A bik takin lehkha-thiam ve si, thiam sang lutuk lo, Matric zo, kut hnathawh leh mimal hnena inhlawhfak hreh laklawh tawh ni lem lote zingah hnathawh tur hmuh apiang thawk hreh lo an tam ta zawk emaw tih mai tur a ni mekin a lang.

Eng pawh ti dawn ila lehkhathiam hi a tha a. A thei fa chuan lehkha hi thiam phawt mai tur tih hi nu leh pate hian kan fate kan zirtirna ni thei sela. Thalaite pawhin khawi kawng pawh zawh dawn ila Graduate nih kher tum tlang ila a sawt dan tur hi sawiin a siak lo zawk a ni.

Dik tak chuan Mizoram hi India ram, a bik takin India hmar chhak rama ram muanawm ber a ni a. Kan sorkar neih tawhte hian zir phei se chuan khualzin hipna remchang lutuk kan nei a. Kan ram zalenna leh boruak nawmna ringawt pawh hi belh tlak a ni a, chumi tibelhchhah tur chuan kan hmun hma neihte hi chei thain, khualzinte tlawh theihin siam ni phei se chuan thalai lehkhathiam tan hmun a tam em em dawn a. A thiam ve lote tan pawh thawh tur a tam phah sawt bawk ang.

Auto-Rickshaw khalhtu pawh Graduate a nih chuan hnam dang tan biak a harsa lo deuh sawt a. Mihring hi tawng kan inhriat tawn loh chuan tute pawh inrin a harsa a, inngainat phei chu a hla lehzual. Chuvangin sap tawng thiam ngeiin kan sorkar leh mimal khualzin phur motor-te hi han khalh sela tun ai hian kan ram hian hma a sawn dawn tih hi a chiang reng.

Ni tin mamawh ilo zuar tur te, Damdawi dawr nghak turte pawhin English leh Hindi thiam an tha zel tawh. Chutiang stage-ah chuan kan ding mek a. Chu chu vawiin dinhmun a nih chuan nakin kum hnih khat lekah chuan tun ai hian he ram hian hma a sawn dawn chiang sa a, lehkhathiam thalaite tan hna a tam tual tual ringawt mai dawn a ni. Chuvangin tuna thalai, nu leh pate chawm theih reng si, khawvel mawina bual ata awm, lehkha zir peih lote hian lehkha thiam ni turin tan la thar leh sela a va lawmawm dawn em aw!!

MITEN MIN CHHIAR  

Posted by Hriatpuia Pa

Krismas zan a ni a, Biak Inah chuan inkhawm an thahnem hle a. Zaipawlin hla an rem a, an zaithiamin an hla sakin a zir bawk a, Kohhran mipui pawh an ngawi duk mai. Zaipawlho hla sakah chuan an rilru zawng zawng an pe emaw tih turin an ka ho hlawm a! Mahse, tlar hnung ber dawttu, bang kil lampang sir bera thu erawh chuan thildang daih a ngaihtuah thung. Zaipawl tlar hnung ber dawttu, a sir ber atanga chhiara a palina chu urlawk zana a zu inpui kha a ni ngat mai! Mak tiin a mit chu a ringhlel rum rum a, a’n nuai a, a mitvai erawh a ni lo chiang nasa mai si!

Buaina siam chi a rui thin ni lo mah se, a ruih chuan KTP hruaitute pawh ni lo, Kohhrana inhmang deuh hlek tawh chu a zah em em, a theih hram chuan hel tang tang thin kha a ni a. A zu inna hmun atanga KTP fellowship zai ri a hriat tumtea a awh ngawih ngawih thin, a tan tel vena chia a ruat si lohzia te kha a rilruah a rawn lang uai uai a. Chutianga Kohhran huangchhung ngei maia Setana’n a rawngbawltu a lo dah reng mai chu mak a ti a, engmah dang reng a rilrua a luh theih hlawl si loh avangin a zun chhuak chhuanlamin a chhuak ta daih a.

* * * * * * *

A tuktin dan pangngaiin chanchinbu zakzeh tutin a kal thauh thauh va. Kawng pengthuam, tuk tina a kalna thin, a hriat bel em em chu zei lutukin a zawh zar zar a. Chumi atanga peng kawitan (short cut) a zawh dawn chiah chu a phu zawk a! Chu kawitan bul chiaha In chu an Kohhran Upa In a ni a. Nimin zinga a kal tum khan an Kohhran Upa chuan an pal ban vel khawih pahin an pal chu pin that a hun tawh thu a sawi ngei mai a. Tukin zinga a huan pal pin thar a han hmu chu mak a ti kher mai! A pal hlui chu thiat lovin, a pal awm sa pawn lamah chuan pal ban a phun a, mawi lutukin pal thar chu a lo ping diam mai a! A huan zauhna chu inch. khat lek mah nise, chutiang hlira vawi sawm vel pal a pin thar hnuah chuan a huan chu a zau tawh dan tur a ngaihtuah thiam ve reng. Kohhran Upa thusawi thiam tak, a bialte pawh a tul leh engtik hun pawha tawng -taisak theiin chutiang thil a han ti ta mai chu mak a tihzia sawi chhuak lo mah se, mak a tihdan chu a nep chuang lo. Intlawh tawn programme an hman zana a thusawite kha.....a han sawi that pap pap tehlul vei nen leh!!

* * * * * * *

Mite angin eng ni lo mah se, nimina Office a va dawr tuma a thil va tawn kha chuan a rilru a luah reh thei ngang lo nia! Ni e, a pawisa va lak tum kha a tam lo tih chu a pha miah lo. An veng mi ni lo mah se, a va dawr-nu kha an Kohhranah Sunday School zirtirtu a ni tih a hai lo va. Meizial pet kawha, lehkhaden phawk chungin a mit sirin a lo melh rulh a. Thutna pawh kawhhmuh lem lova, “Bill chhe te hi in nei a, in rawn lang zing ve dup reuh va,” tih paha lehkhaden a sem zaih zaih kha chu fiamthu mah ni se a tih loh tur a ti ni tlatin a hria a. Mite fiamthu mai mai emaw a lo tih thin, a chungah ngei a han thleng ta mai chu mak a ti a, a titu dinhmun a han ngaihtuah lah chuan...

A thianpain a zirlaibu a hawh a va lam tum kha chu theihnghilh har a ti ve a ni ang, a sawi deuh reng mai. A thianpate thenawm lawka nu berin awrawl tawp hmanga a fate leh a mote chunga a thinrim a hrik thlak piap piap thawm kha a bengah a cham reh thei lo! Kohhran inkhawma a lam nasat theih vei nen! Tawngtai rual zan pawhin a tawp har berah a tang ziah thin kha a ni si a! A thianpa lah chuan an thenawmnu chu, “Fighter kan ti mai; a fate pawh khian an nu an chhun chuan inhauh leh vengte rel lamah chuan an ngaihtuahawm loh fa ang,” a la ti tak deuh deuh va!

Ani, Miten min chhiar, min thlir reng e....

( A ziaktu pawh hi eng vak kan ni lem lo tih hre reng chunga ziah hi a ngai thin. He Article hi 1997 daih tawh khan Kristian Thalai ah a chhuak tawh. Mahse ka'n dah leh re' re' a nih hi. @#$%)

Heta Hi Mizo Thalai!  

Posted by Hriatpuia Pa

A hming han zawt ila, Liana tih bak a sawi thei lo va. A pa hming han zawh lahin Rova tih bak sawi tur a hre lo. An veng zawt ila, a hawi ang hu hu a! An buk a, a rit êm êm ringawt lehnghal!!

A mit a siai suk suk a, lehkha a chhiar dawn apiangin a tarmit chu a kut veilam ngeiin a la thla daih zêl lehnghal a! A awmdan chu a linglet ve hle a ni tih han hrilh ila, sawi tur a nei duah zel bawk si! A dul a kiar luah a, a dul chhungah chuan engnge awm tih tumahin an hre lo. An hre lo tak tak!

Nalh deuhvin a rawn inchei chhuak ve a. A hmel han en mai chuan khawi lam model awm tha duh lo nge ni ang aw tih mai tura mawi a ni a. A kawr leh kekawrte pawh Hongkong chhuak a ni awm e! Mobile chu a kekawr iptêah emaw, a kawr iptêah emaw chuan a leng lo a ni ngei ang, a hranpain bag tê a nei a, chu chu a mobile phone dahna a ni. Ni e, mobile phone a nia lo’m. Zawt thui duh suh, handset a hre lova, cellphone awmzia a hre lo.

‘Khaw’nge i kal dawn?’ ti a an han zawh lah chuan, a mobile phone chu a tha lo a ni chek ang, ‘Khulaiah khuan, POC ka zuk hmang lawk teh ang,’ tiin a chhang a! Public Call Office awmzia a hre lova, man neia phone hmanna hmun hi atan chuan POC a ni! A chiang ve tawk!

Kuhva dawrah a lo thu a, English Premier League chanchin a lo sawi zut zut a. Concert pakhatah rui zeta Manchester United player butut Rooney a rap thu te, Gerrard-a’n Owen-a fapa thil a leisak thu te leh Maurinho-a lu meh kawlh thute chu chanchinbu thenkhatin an ziah a chhiar fuh avangin a lo sawi zut zut a; a ve hre tak em! Vawiina a thawh tur han zawt ila, ‘Ka hre lo,’ a ti bui thung a! ‘Zaninah engnge inkhel dawn?’ tiin han zawt teh, ESPN leh Star Sports Programme zawng zawng chu a sawi vek thei ta hial emaw tih turin a hre chiang a. ‘Zanin chu khawhar Inah kal ila,’ han ti thung teh, ‘Hre lo le,’ a ti leh daih thung si ang!!

America Idol chhuah laite khan top 10 mai ni lo, top 13 te a hre vel a! Hre tak hi a ni ringawt. Brad Pitt leh Angelina Jolie-te fa hming chu i hrilh ngai lovin a hre vek tawh, sawi duh suh. Mahse an YMA Branch Finance Secretary hming chu a hre leh hauh si lo. Real Madrid tana Beckhama’n free kick a pet goal tawh zat a hriat hle laiin, kumina mitthi an neih tawh zat erawh a hre lo; a hre lo hul hual!

A fai veng a. A hmel en chuan mi pangngai ni awm tak a ni. A polite ‘over’ a, a tawng seuh seuh a, a nui hek hek a; In chhung tihfai vel pawh a peih rap! Mahse chhungril lamah thildang a ngaihtuah daih a, YMA duty leh Bagha YMA in an man lohva damdawi lâk luh dan a ngaihtuah fo. Zu a in ngai lova, a rui lai hmel an hmu ngai lo. A hmabakah ‘thut’ tam tak a awm thei tih pawh a ngaihtuah ngai lo. Vawikhat ‘par chhak’ bak a rilruah a awm lo.

Pulsar chu a duh tawh lo. A chhuahna a rei tawh em mai a ti. Discover a thing a ti deuh si a, Apache a lei ta mai! Kum thum chhung a hnathawh hlawh a khawl ve tang tang atanga a lei phei chu a ni lova, a nu leh pate’n an duat em avangin a leisak zawk a ni!

A khalh thiam ngei mai! Darkar khata KM 85 tih vel chu a speed pangngai a ni a, nula phur chung pawhin a tlanchak thiam. A bike part hming a hre vek a, a helmet pawh a siamtu company a hria! Mahse thiam loh a nei a, hriatloh pawh a nei. Bawngtuthlawh a hum thiam lova, tuboh hmanga perek chhut luh pawh a thiam lem lo. Cancer te Ulcer te hi chu a enkawlna turin damdawi a la awm a, mahse Pulsar kher hi chu a enkawlna an la hmuchhuak lo tih pawh a hre lo!! Ni e, tlan chak hian thlen hma a awl tih a hria a, mahse tlan chak hian thihna kotlang a hnaih tih a hre phak lo. Khawpui chhung mihring chenna hmun leh Highway-ahte hian speed inang veka tlan tur a ni lova, tlan chak theih lam siam vek a ni tihte phei chu a la ngaihtuah chhin hlei ne’m!

Hlimhlawp thil chi hrang hrang hi he Mizo Thalai hian ‘Life’ emaw a ti tawh a ni ber lo maw?? Mahse he khawvela kan chen chhung hian kan hmuh theih piah lam ni lo, kan hmuh theih, mahse kan rilrua kan ngaihsan leh kan duh piahlamah hian ‘nun’ hi a awm a, chu chu nun tak tak a ni zawk. Hmelmawina, incheina leh a behbawm chi hrang hrang hi chu nun tinuamtu mai mai chauh a ni.

Mizo Thalaite hian kan nu leh pate ai kan la awh dawn a, tuna kan tih peih loh leh kan tih thiam loh hrang hrangte hi kan la tih a ngai dawn tih hi kan ngaihtuah phak lova. Kan ram hian eng lam nge a hawi a, khawii lam panin nge a tlan mek tih pawh kan ngaihtuah ngai hek lo. Incheina kan neih a, motor chhuak thar ber ber kan neih a hnu chu engmah mamawh nei lovin kan inhria niin a lang mek. Mahse chumi piah lama kan nihna, Mizo min nihtirtu leh kan damkhawchhuahna tur lam hian kan lungril hi engtikah tak kam ve ang maw le...??

( -15thJuly06)

Zun In  

Posted by Hriatpuia Pa

Sorkar zar zovin Orissa khawpui Bhubaneshwar-ah Mizoram chanchinbu mite zingah ka zuk kal ve a. March thla chawhnu lam a nih tawh avangin keini zo thlifim dawng thang tan chuan Orissa boruak chu tawrh har tham a ni tawh a. Orissa kan luh hma chiah Pathianni (March 14) phei kha chu a lum zual bik a. Bhubaneshwar atanga chhuak chanchinbu ‘The New Indian Express’ tarlan danin hemi ni hi celsius degree 38.47 lai niin, kum 7 kalta chhunga March thla lum ber tum (Bhubaneshwar-ah) a ni nghe nghe.

Chutiang khawpa khaw lumah chuan eng dang mah rilruah a lut thei lova, tui vawt tak in khawlh khawlh reng mai kha a nuam ber. Kalna apiangah mineral water dah vawh kan lei a, kan in pup pup reng mai a ni. Chutia tuiril in hnem ta na na na chu zun a chhuak zing dup mai a, kalna apiangah Zunin ka zawng thin a, min hruaitu (guide) Ajit Kumar Moharana chuan min nuih vur vur zel lehnghal a. Zoram angin hmun tinah Zunin a awm ve lem lova, buai ruk chang a tam mai. Bhubaneshwar atanga KM 250 vel laia hla Nilgiri kan va lehlan tumin, Zunin ka zawng leh pek a. Dawr nghaktu thenkhat leh mimir engemawzat chu ka’n zawt a. English leh Hindi thiam lo deuh hlir an nih avangin kan inzawt kaw lo hle. Ka buai ruk tawh viau hnuah an District Court atang chuan Ukil, gown ha hi a rawn tei chhuak a, ka lo zawt thuai a. Zah hmel takin kan bulhnaiah Public urinal a awm loh thu sawiin, kawng thlang lama pengthuam zim deuh chu min kawhhmuh a, ‘I duh chuan khutah khuan zu chhuk la, remchang a awm mai ang,’ a ti ta ngawt a.

Bhubaneshwar atanga Puri kan pan tumin Bus-ah kan guide Ajit-a nen chuan kan titi a. Nilgiri-a ka thil tawn chu ka sawi chhuak a. Kan sawi thui zel a, anni awmnaah chuan vantlang zunin hmuh tur a tam loh thu sawiin, ‘Bhubaneshwar-ah kha chuan hmun hnih hmun thum velah chuan a awm a, man chawiin, vawikhat zunah Rs. 2/- zelin a hman theih,” a ti a. India ram hmun danga an tih thin dante kan sawi dun zel a, ‘Mizoramah chuan hmun tin deuhthawah a khat tawkin vantlang zunin a awm vek a sin,” ka ti a. Mak a ti hle tih a hmel atangin ka hre reng tawh a. Min zawh chhunzawm ngei ringin ka sawi chhunzawm duh lo ngat a. ‘Engzat nge vawikhat zunah in chawi thin?’ tiin min zawt zui ta reng a. A thlawn vek a nih thu ka’n sawi chu a meng bial hle.

A mitmeng bial leh mak ti hmel kha ka mitthla ah a cham reng a. Ka ngaihtuah chhunzawm a, mak a ti kha mak ka ti lo tawlh tawlh mai. Ani kha chuan zunin thianghlim tak, vantlang tana hman tur hmun tin maia a’n awm tur kha a mitthla ngei ka ring a. Chutiang free vek a hman theih a han ni kha keini ang, State changkang lo, thawhchhuah sawi tur nei mumal lo khawpa pachhia in kan ‘afford’ kha mak a ti a ni ngei ang. Kei lah khan min zawh zui loh avangin kan zunin te balh zia leh rimchhiat zia te, mihring ek leh damdawi bur ruak tam thin ziate kha ka sawi zui duh ta bik si lova, tun thleng hian mak a la tih a nia ka rin.

Nia, kan vantlang zunin te hi ngaihtuah peihte tan chuan lu tihai khawpa tawp an ni hlawm. Thenkhat phei hi chu a thlawn chu sawi loh, hlawh nei pawha zun duh lohna tur khawpa tawp leh tenawm a ni. Tuna kan kalphung pangngai ang hi chuan kan zunin hian hma a sawn dawnin a lang lo. Hma thar laka, kawng dang dap a ngai niin a lang.

LAD in khawlai phiat fai tur a la ang hian kan vantlang zuninte tifai a, enkawl tur hi lak a tha ang em? Thla khata Rs. 2000/- hlawha thawk peih an tam a rinawm. Thawktu tur la ta ila, chu chuan tifai sela, zunin hman man pawh mi pakhatah Re 1/- emaw a aia tam emaw pawh la ve in, a enkawltu chuan khawn nghal ta sela a that hmel em? A nih loh pawhin sorkar sum sen ngai lovin, Bazar fee khawn tur LAD in a lak ang hian an thawh ngamna zat sawiin, zunin enkawltu tur hi lak ni ta sela, thla khata sorkara chhun luh inhuam sang ber thawh tir ni ta sela, engnge a an ang? Hetianga hma kan la a nih ngat chuan Sorkar revenue hmuh belhna, a thawktu tan hlawkna, a hmangtu mipui leh khawtlang tan thianghlimna leh hriselna a ni dawn a, a tih chi hmel hle lo maw??

(A rei tawh, 2004 kha a ni tawh. VANGLAINI chanchinbuah a chhuah tawh kha!!)

SAILOVA A PIANGTHAR !  

Posted by Hriatpuia Pa

Love song sak avanga Mizoram pum mai ni lo, India ram chanchinbu liante pawhin a chanchin an chhuah hial, zaithiam Vanlalsailova chu a piangthar a, Pathian fakna hla chauh sak a tum tawh tih Inrinni-a VANGLAINI chhuakah khan tarlan a ni a. Sailova hi Kolasib a rawn Concert dawn khan a concert ticket ka siamsak a, ka Inah a lo kal nghe nghe a. Mizo zaithiam lar zinga ka chibai awmchhun a ni. A pianthar chungchangah mi tamtakin ngaihdan hrang kan nei ngei ang. Ngaihdan ziak hmasaah ka’n tang ang e.

Mi lar Sailova
Tlangval lian lem lo, hmel vantlang, West Phaileng atanga rawn chawrchhuak kha a ni ve mai a. Zoram khawvela mi lar ber lawr lak a rawn ni thei mai hi amah pawhin mak a tih chang a awm fo ka ring. Zoram puma mipui hian Sailova kan hre deuh vek a. Kan Chief Minister hming sawi thei miah lo naupang hnenah Sailova hi tunge a nih zawt la, a larzia a chiang mai.

‘Mi lar sa chhungkua atanga rawn seilian a ni a; amah lehkha zir sang a lo ni bawk nen, a awm viau’ han tih tur a ni bik lo chungin khawvel pum huap pawha mi tam tak, kan ngaihsan tawp theih loh sapho meuh pawhin an chhiatpui fo ‘larna’ hi Sailova chuan a thuhnuaiah a dah thei tlat. Zoram milar, ( ka tawng lo haw lo se) a bikin zaithiam ten he larna hi an hmang thiam lo fo tawh. Mahse Sailova chuan hun lo kal zel tura thangtharte tan pawha entawntlak nun a nei a. Love song sa a khawvel ngun mai nun nen inhne hnai em em reng ni mahse ruihhlo, mipat hmeichhiat etc. a mualpho hauh lova a awm thei hi a fakawm takzet. Larna hi a hmang thiam lo ve lo a ni satliah lova, lar tawh chunga lar lehzual dan ‘riau’ a thiamte hlei hlei hi lar tumte tan inzirna tham a tling.

Piangthar Sailova
Mizo Pop Icon Sailova chu a piangthar ta a, ‘Pathian fakna hla chauh’ a sa tawh thin dawn! Mi tam takin an ui lutuk tih ka chiang. Pa pakhat chuan, ‘A album pahnihna tal hi han peih hman se tiraw? ’ tiin ka hnenah a sawi! Pianthar avanga Love song sak leh sak loh chungchangah hian ngaihdan a hrang thei viau ang. Sailova a piangthar a, Love song sak a tum tak loh avang hian Love song sa mekte hi an piangthar lo vek tihna a ni lova, Pathian fakna hla sa mek zawng zawng hi an piangthar vek tihna pawh a ni kher lovang. Pathian fakna hla chauh sa a, larna leh hmingthanna um leh si, hlawh nei lova rawngbawla zai tura sawm chhuah harsa takte pawh awm theih a ni a, chutiang mite phei chu piangthar ziktluak niin an lang lo. Amaherawhchu miin ‘Pathian fakna hla chauh ka sa tawh ang’ a tih chuan ama conviction a ni tawh. Sailova pawh chutiang chu a ni mai.

Sailova chu a piangthar ta. Pathian fakna hla sak a inhmeh ang em? A la zaithiam tho ang em? Eng ang hair style nge a put ang? A kut eng angin nge a theh kual ang? Kan la hre lo. Hei erawh kan chiang - Mite thatna lam aia an chhiatna lam sawi peih tak Mizo zingah pawh Sailova hian sawisel a kai tam lem lova, ruihhlo mai nilo, ruih theih thil a ti lova, sual lian tham a tih kan hre hek lo. Sim tur ngah lutuk avanga Piangthar tam takte tluk lehna thin ang chi hi Sailova chuan a lo pumpelh tawh sa a ni. Ek hi ngil taka a awm pawhin a uih tho angin mihring thatna ringawt hian vanram min thlen dawn loh avangin mifel pawh a pianthar a ngai rëng a ni.

Nghilh loh tur Sailova
Tirhkoh Paula’n ‘Nitin ka thi thin’ a ti angin Sailova pawhin Love Song thihsanin Pathian fakna hla lamah a nung dawn ta. Amaherawhchu Love Song khawvela a lungphun hi a lianin a nghet em mai a, Mizote’n love song kan sak chhung chuan a din reng tawh a rinawm. Ani chuan he a lungphun hi hnungchhawnin, hma lam pan tawh mahse, a thlipui rawn ken kha a nat em avangin Zofate nunah hmuamhma thuk tak a nei tlat.

Pathian fakna hla sain, a larna pawh a reh tial tial mai thei. Amaherawhchu Zoram khawvel love song lipui rawn chawknu vektu, album pakhat chauh siam chunga Zoram rimawi sumdawnna rawn chawk danglam vektu he tlangval, Vanlalsailova hi Zoram rimawi chanchin ziahna apiangah a hming a tel kumkhua tawh ngei ang. 26th July/04

(He article hi Vanglaini-a chhuah tura ka ziah a ni a. An chhuah duh miah lo! Milar chanchin hi Mizo an nih chuan an ziak tha peih vak lo. Eg. Ruotmawi te pawh kha... Chanchinbu dangah ka pe ta lova, tun hi chhiar theiha ka dahna hmasa ber a ni ta...)

A Sexy Ve Teuh Khawp Mai!  

Posted by Hriatpuia Pa


Rimawi chu zawi tein a ri riai riai a. Puan var hnuaiah chuan taksa pahnih chu an inbelhbawm dawn emaw tih turin an inkherh chial a.........
Teddy Shringham chu a tho thurh a, rimawi rem chuan saruakin a lam ta a!!

Teddy Sheringham, Manchester United striker thin khan field chhunga a ke a hman tangkai thin ang kha ni lovin, Bank hnathawk nula chhe lo lutuk Vicky Barrow tihlawm nan a ke a then vel a, a taksa chu a siksawi vel a nih chu!!

Hetia an awmdan hi hnute lian tak nei, kum 27 a upa Vicky chuan sawichhuakin, Teddy-a'n a tihlim dan leh a hnu zela a rilru nat leh tak dan a sawi chiam mai!

West Ham striker, kum 41 a upa Teddy Sherringham leh Vicky-te hi Sherringham-a'n pound maktaduai 2 a a lei bula nightclub pakhata an inhmuh chu an intawn vawikhatna niin, Upminster Essex Bank-a PA Vicky hian a bialpa, Big Brother star Danielle Lloyd (23) nen an inthen hlim a ni a. Hemi zan chungchang hi heti hian Vicky chuan a sawi -

"Khami zan khan kal chhuah pawh ka tum lova, ka insiam lo reng reng a. Mahse nightclub-ah khan Teddy hi a lo kal a, min lampui ta a. Ka nghawng-ah a fawp zauh zauh a. Vawi li vawi nga lai a In lama hawpuiah min sawm a, ka hnar zel a. Mahse a tawpah chuan ka hnar thei ta lova, ka rilruah chuan, 'Eng vang kherin nge ka duh anga ka awm theih loh ang. Pawmlai nei pawh ka ni lova, ka duh duh ka ti thei a lo'm' tih a lo lang a.

A In kan thleng chuan a phur 'over' a. A carpet chu ka rap chhia ang tih a hlau a niang, ka pheikhawk min phelhsak vat a. A khum pindan lam panin, infawp chungin kan phei a. Teddy chuan a Jeans leh T-Shirt chu a phelh nghal sawk sawk a, a khumah chuan kan tlu dun nghal a, kan taksa kum kar zawng zawng chu inhriatsak tumin kan buai dun nghal char char ta a ni.

Tui a in a, a kaah chuan tlem a la hmuam a, chu chuan ka taksa chu tlem te tein min bual a, a nuam tawp. Chutih lai tak chuan a tape play atang chuan a hla duh deuh a rawn zai ta a, Teddy chu a tho thut a, chhuatah chuan saruakin a lam ta chiam mai a ni.

Kei pawh chu ka tho chhuak thuai a, khum pindanah chuan saruakin kan lam kual dun ta a, Teddy chuan lam a thiamin, min tihphur dan pawh zei tak a ni.

A tukah chuan ni a tlangsan tawh viau hnuah kan harh a, Teddy chuan vawikhat dang hmangaihna par min tlanpui leh a. A selfish lo hle a, khuma awmpui nuam tak a ni.

Min hmuh leh a duh thu sawiin, eng hunah nge hna ka thawh thin tih min zawt a, Thawhtanni atanga Zirtawpni, zing dar kua atanga tlai dar 5 thleng hna ka thawh thin thu ka sawi chuan mak a ti hle a. Chutianga hna ka thawk chu a awih lo khawp mai"

Hemi hnu kar khat a liamah he mite pahnih hi inhmu lehin, Sherringham hian a car, pound 120,000 man, Bentley Continental chuan Vicky hi a phur a. Vicky chuan hemi chungchang hi sawiin, 'Chhun chaw ei leh inin kan kal dawn a nih ka ring a, ka hlim hle a. Mahse Teddy chuan thildang a lo ngaihtuah a ni ang, a In lamah chuan kan kal ta zawk a.

Choka lam atang chuan thingpui no leh chhang eng eng emaw chawiin a rawn chhuak a. A nawmna leh phurna zawng zawng tireh thei khawp phei chu a ni lo chungin, pate nena vakchhuakte pawh ka inchan deuh reuh a! Sex chauh a duh nia ka hriat thu leh titi ka duh zawk tih ka hrilh a.

Mahse zing lamah chuan Teddy chuan min ngaihsak nasat em avangin ka invenna zawng zawng chu hlipin nuam takin hun kan hmang a. Ka thlan a tla a, ka taksa zawng zawng a huh vekin ka hria. A inkhel mang lo tih a sawi a, chuvang chu a ni ang a daih rei hle a ni" tiin.

Hemi hnu hian Sherringham hi In hnuai lamah a chhuk a. Chumi lai chuan Vicky chuan incheina dawhkanah chuan hmeichhe ngun leh bengbeh a hmu ta a.

"Chumi hnuah chuan lukham hnuaiah Mascara ka hmu bawk a. Ka hman ang a nih loh avangin hmeichhe dang ta a ni tih ka chiang em em a ni. Teddy chuan hmeichhe dang a kawp a. A hmeichhe mutpuina khum ngeiah chuan a mutbu pawh thlak lovin min lo mutpui chu niin!!" tiin Vikcy chuan a sawi.

Hemi hnu ni li-ah hian Teddy Sherringham chu London-a nightclub pakhatah hmeichhe dang pakhat nen hmuh dun an ni a, mahse Teddy chuan inzawmna an neih loh thu a sawi thung a. Vicky hnenah chuan SMS thawnin, 'Nang nena kan awmdun laia khatiang hmeichhia nena awmdun tura ka kalbo i rin ka phal lo,' tiin. Mahse chu a message chuan awmzia a nei tawh lo.

Vicky chuan, 'Hemi hnu hian vawikhat chiah kan inhmu leh a. Min lampui bak thildang ka tihpui duh tawh lo tih Teddy chuan a hre chiang tawkin ka hria,' a ti a. 'A tana number titamtu mai nih kha ka tum zui tawh lo a ni,' a ti bawk.

(The Sun website ami, ka lehlin a nih hi! Post tur a vang em a!! Ka ziahna a rei tawh a, Sherringham phei chuan football a lo khel lo leh hman tawh!!!)

KA NGAIHSAN OBAMA  

Posted by Hriatpuia Pa in

A hmel ka hmuh apiang hian High School ka kai (kal ni lovin), tan tirha ka thianpa Fala, Saikhawthlir khua kha ka hrechuhak ziah. A heh a dum chel a, a ngo bik tehchiam lo bawk a. US President hi hmeltha thlanna ni se chuan a thleng sang lo ve ngawtin ka ring. Mahse a finna te, a thusawi thiamna te, mi a hneh theihnate avangin he mihring hi Democratic Party-in US President atana an vawrhchhuah tur a ni mek a; Republican lamin term hnih lai thuneihna an chan tawh avangin Democrat hun a nih hmel tawh a, Obama hi US-in mihang President a neih hmasak ber a nih hmel khawp mai.

India hmarchhak kil tawp atang pawha kan hriat lar, Hawaii-a Honolulu khuaah 1961 August ni 4 khan a lo piang a. A lai-ah hming chu ‘Barack Hussein Obama’ a ni. A pa hi Kenya mi niin, Barack Obama, Sr. a ni a, a nu hi Kansas State ami, S. Ann Dunham a ni a. Dunham -i hi America ‘USA’ a nih hma (Confederate States of America a nih lai) a President awmchhun, Jafferson Davis-a thlah kal zel zinga mi a ni a. Red Indian hnam kawlhsen, ‘Cherokee’ thisen kai a ni bawk. Obama hi a nu leh pate Manoa-a East-West Centre, University of Hawaii-a an kal dun laia an inhmangaihna rah a ni a; kum 2 a nihin a nu leh pate hian inthen leh daih.

A pa hi Kenya lamah a kir leh a, a nu hian an college-a rawn kal ve, Indonesian a nei leh a. Obama kum 10 a nih thleng Indonesia khawpui Jakarta ah an han awm nghe nghe. Kum 10 a nihin Obama hi Hawaii-ah a let leh a, a pi leh pute bulah awmin, ‘Hawaiin Lal Sikul’ an tih mai, Punahou School-ah a kal a. High School a zawh hnuin California-a Occidental College-ah kum 2 a lut a, chumi hnuah New York-ah insawnin, Columbia University-ah Political Science subject a zir zo a ni. A graduate hnu kum 3 ah Harvard University-ah Dan a zir leh a, Harvard-ah hian Harvard Law Review (Pawl hming) a mihang President hmasa ber a ni nghe nghe.

Fit ruk leh inchi khata sang Obama hian a nupui Michelle nen hmeichhe fa pahnih - Malia (9) leh Sasha (6) te a nei a. A pa hi Muslim ni mahse a nu lama a pite bula seilian a nih vang nge, Kristian a ni tlat a. United Church of Christ-ah member niin, an Kohhranah chuan a phusa pawl tak ni vein, Kohhran huangchhunga pawl an din, retheihna, sualna leh hnathawh tur neih loh vanga hrsatna sukiang tura hma latu pawlah a inhmang nasa hle. Car, Chrysler 300C (Ford Escape hybrid) a nei a. Lekhabu pathum a ziak tawh. A pa, Obama, Sr. kha Muslim ni mahse Pathian awm ringlo (atheist) niin ziaktu thenkhat chuan an sawi a. A pu (a pa pa) chu Sap (British) chhiahhlawh ni thin, Beram veng thin niin an ziak bawk.

University of Chicago Law School-a Senior Lecturer a nih laiin, 2004 khan Illinois State-ah Senator seat ruak awm chu Democratic Party ticket-in a chuh a. Amah ang bawka mihang, US Ambassador hlui Alan Keys, Republican lam candidate nen, US history-a mihang ve ve Senator atana an inbeihna hmasa ber atan inbeiin, vote tla zawng zawng za a 70 lai hmua nasa taka hnehin Senator a ni ve tan a, January ni 4, 2005 khan White House-ah thu a tiam a ni.

Thusawi thiam, mi hneh thei, ngainatawm, hlauhawm lo chuang lo Barack Obama hi 2004 hma hian mi tlem te tih oh chuan a thusawi thiamzia an la hre lo. Hemi kuma Democratic Party-in Boston khawpuia National Convention an neihah thu an sawitir a, America mipuiten an hmelhriat a, khawvelin a thusawi a ngaithla tan. President Bush-a sorkarin Iraq-a sipai a thawn luh a sawiselna, ‘Kan sipaiten kantana hna an thawh lai hian an tan kan thawk tawk lo. Engzat nge kal a, eng vanga kal nge an nih hrilh kan bat a ni a, an kal chhunga an chhungte enkawl pawh kan bat a ni. Indonaah hnehna chang thei khawp sipai tir lovin kan tel tur a ni lo. Zalenna siamin khawvel zah kan ni tur a ni,’ a tihte chu Bush-a tan a ngaihnawm hmel loh na a, America mipuite rilru hnehtu a ni. A thusawi tlip nana, ‘There is not a liberal America and a conservative America; there is the United States of America,’ a tihte phei chuan sawi chhawn a hlawh ngiang mai. Hemi tuma a thusawi hi ram ropui America hruaitute thusawi ropui ber ber zingah mi tam tak chuan anchhiar tel hial a ni.

US President hmel tha Bill Clinton-a nupui Hillary Clinton nena an inel chhoh boruak len tan tirh lai vel atang khan a thusawi chhumbung an tihchhuah (Clip) chu BBC leh CNN-IBN channel atangtein ka en nual a. Chiang taka a thusawi ka ngaihthlak hmasak ber chu Iowa-a Democratic Primary-a a thusawi kha a ni a. A thusawi thiamzia kha ropui tak a ni, tun lai tawng phei chuan sawi ila, a ‘rapthlak’ zawk hial ang. A inringtawk em em a, a thusawiah a chiang a, sawi thiam tumna hmel a lang si lo. Keini ang naupang, Jimmy Carter te, John F. Kennedy te chu sawi loh, Ronald Reagan pawh hre phak fumfe lo tan chuan US hruaitu zinga thusawi thiam ber a ni chiang khawp mai.

Amah mihang a nih bakah a hmingah 'Hussein' a tel a, Obama tih lah hi 'Osama' tih nen a inang bawk si a, a duhlo tute chuan sawichhiatna tur an zawng nasa mai. E-mail hmangtein an vau a, Israel laka US Policy tidanglamtu tur a nih thute an vawrhdarh chiam a. He thu a chhanna leh a Foreign Policy tur a sawina, AIPAC (American Israel Public Affairs Committee) hmaa a sawi kha ka ngaithla bawk a, min hneh cher cher khawp mai!

Israel leh US inzawmna chu Politics-in a tihbuai theih loh a nih thute, McCaine emaw, amah emaw, tu zawk zawk pawh tling se Israel leh US inkar boruakin danglamna a neih loh tur thu a sawi te te a; US President a nih chuan Israel himna turin a theihna zawng zawng a hman tur thu a sawi a, kut beng ri kha!! Mahse Palestinian tan pawh lawmna tur a sawi tho mai. Israel ram bung satthlaa Paletinian State din a tum thu a sawi a, Paletinian an nui var var ang tih veleh, Jerusalem erawh chu Israel khawpui a nih reng tur thu a sawi hlauh thung a! McCaine a kahnate kha a nalh a sin! 'Bush-a tanpuitute tho kha McCaine-a tanpuitu an ni a, McCaine kan thlang a nih chuan Uaiin hlui, a peng thara thun ang chauh a ni ang,' a ti! An hming a sawi kha ka hre reng ta lo, tun hmaa Jewish American leh African American ten, 'Dam leh mual khatah, thih leh ruam khatah,' an tih thin dan a sawite kha ngaihthlak a nuam a ni satliah lo, a ngaihnawm hliah hliah a, a hneh tum Juda-ho khan 'barah' khawn tak maw??

He mihring nen hian inanna kan nei miah lo emaw lo ti suh, kan nei. US President ni mai tura khawvelin a thlir Barack Obama hi a Doctor-te chuan 'Hrisel lohna a nei lo,' an ti niin BBC in a puang a. A hrisel lohna ber chu - vawi tam tak a meizial (Sikret) zuk hi sim a tum tawh a, a la thei lo!

Piangsual Kan Awm Tawh Lo'ng  

Posted by Hriatpuia Pa

Hmanah chuan Mizote zingah rualbanlote chan hi a chau em em thin. Khawtlang nuihzatbur an ni a, an chhungte ngei ngei pawhin mi pangngai enkawlin an enkawl ngai mang lo. An tan dam man a awm lova, he khawvel hi an awmna tura Pathian siam ve tho ni mahse an chenpuite hnen atangin lainatna an hlawh khat a, an dinhmun atanga khawvel an thlira an chan a chauh tawh vei nen, khawtlanga an chenpuite diriam an hlawh leh zel bawk si!

Mahse chu hun chuan mual a liam a, rualbanlote duatna leh lainatna kawngah 'thiam sang' Zofate pawh kan harh chho mek zel. Chu dinhmun atang chuan mi pangngaite pawhin an talent neihte pholang a, eizawn nana an hman theihna tura 'stage' buatsaih sak an nih chuan, khawvel nihphunga nun khawchhuah harsat zawkte phei chuan an talent an hman tangkai ve ngei theih a tul a, an inpholanna tur hun leh hmun buatsaihsak ve an ngai a ni.

Larna emaw, hmingthan emaw, sum leh paia hlawkna emaw um zawnga thlir tan chuan rualbanlote tana hetiang hun siamsak hi kawng tha ber leh thlannahawm a ni kher lovang. Mahse rualbanlote khawngaih leh hmangaihna atang chuan an tana hmun siamsak chu a ngai ve si a. Kolasib-a mi thahnemngai intelkhawmte chuan 'Zo Vohbik' duang chhuakin, rualbanlote tan zaia intihsiakna hun leh hmun an siamsak ta.

Mitdel, kebai, bengngawng, kut bul leh rilru lama mi phak lote an ding tlar a. Chu'ng zingah chuan kebaite tana a bika siam nawrlirh (wheelchair) a chuangin an sirah chuan pakhat a awm ve bawk a.

'Piangsual kan awm tawh lo'ng, Jerusalem tharah..
Hlim takin kan zai ang, 'Haleluiah' tiin,
Aw, ka ngakhlel em mai!' .................. tiin an zai rual dal dal a.

An thiam hran lo. Zaipawl ropui pawh a ni lo. Mahse an zai chuan a entute leh lo ngaithlatute thinlung erawh a hneh a. He khawvela beiseina nung chhi phak tawh lote'n an rilru leh tihtakzeta piansual awm tawh lohna Jerusalem thar an ngaih hla an han sa zet chuan nutling a vel a, patling hnuk a tiulh a ni.

I mit chhing chungin i thingrem chhunga i kawr leh kekawr kha lachhuak la han ha teh. A nih loh pawhin maimitchhing chungin i thenawmte inah khan han leng lut chhin teh. A harsatzia leh a hrehawmzia hrilh nawn i ngai lovang. Chu chu hun rei lo te chhung atan chauh a ni lehnghal. Dam chhunga khawvel eng hmu tawh lo tur leh chhungte hlim leh nui hmel pawh thliarhrang thei lova han awm mai tur chuh! Thim leh engin danglamna a neih loh va, awmzia a neih tawh loh chuan he khawvel hian i tan awmzia engnge a neih ang??

"Thim leh engin kan tan awmzia a nei ve lo,
Tap chungin Lalpa chenna ram kan thlir.
Kan pawnto nun a reh hunin,
'Tira mei kai' kan bang tawh ang.."

He hla hi ka hre ngai lo. Nang pawhin i hre tawh a nih pawhin i la hre tam kher lovang. Mahse he hla hian hmu ve thei lote dinhmun a hril chiang em em a. Midang ringa kawnga kal thin an nihziate, chu nun hrehawm tak a reh theih nana mittui tla chunga Lalpa chenna an thlir thin thute nen. He hmu thei thinlung hian mit nei lote ngaihtuahna a hriatthiampui lo thin a; midang kai thinte ngei pawh hian kaih ngaite dinhmun kan hrethiam phak tak tak lo. Khaw hmu lo, mitdel ngeiin a thinlung chhungrilah thildang a awm lo tih hriat tak maia he hla a sa lai han hmuh a, han ngaihthlak chuan thinlung a vit bik a sin!

Hmu theia ka awm hi thil nihphung pangngai emaw ka ti thin a, hmu theia min siamtu Pathian hnenah lawmthu ka sawi khat em em. Hmu ve thei lote tana khawvel thim turziate, an tana dam reng chunga damlaite nun tawmpui phak loh hrehawm turziate ka dawn ngai lo. Nunkhaw nuam zawk an neih ve theihna tura an tana ka neih ang ang thehchhuah ve pawh rilruah ka nei ngai lo.

Ka unau, hmu theia i awm kha lawm la, hre theia i awm kha hlim rawh. Kebai lova i kal a, duh duha i lim thei kha lawmthu sawina tham a ni tih i hre tawh a nih pawhin lo hre nawn leh teh. Chu dinhmuna awm leh cheng mek i nih avang chuan rualbanlote tana i theihnate, i rosum te seng turin i Pathianin a duh che tihte pawh ngaihtuah hram teh. Piansual awm tawh lohna Jerusalem thar kan thlen hma pawha nun khaw nuam an neih ve theihna turin tih theih i nei a, tihsak duhna thinlung nen lo pen chhuak la, i rawngbawlna puanin han zauh ve ta che. Chu chuan he khawvelah hian nun hlimna a pe ang che a, vanah pawh i tan lawmman dah a ni ngei ang.

VAIBELCHHIA IN TI  

Posted by Hriatpuia Pa

‘Vaibelchhia’ ti thinte u, ka thusawi hi lo ngaithla ula. Ti ve lem lote pawhin lo bengkhawn ve tho teh u. He Zoram khawvel, vaibelchhe larna ramah hian vaibelchhe nei ve lote hian sawi ve theih kan nei tlem em em a, tih theih phei chu kan nei lo tluk a ni. Toilet Van-a la e ngai lo, dam chhunga e ngai lo tur hian sawi tur a nei ve tlat a, sawi tura sawm a nih hun a nghah chuan a rei dawn lutuk a, sawm hmain a ding ta mai a ni e!

Sachin leina tur
Zan khat chu mipa naupang pathum hian mi concrete In chunga rod lawr elhbungin an lo ru a. An ‘uire’ lai ngei hmuh an nih avangin lunga den tum an inhawrkhawm. ‘Sualna nei lovin deng hmasa rawh se,’ ti ve lem lovin, an thil ruk chhan an han zawh chuan, ‘Sachin lei nan..’ tih chu an chhanna hmuh a ni! A va rapthlak em! Nang ni’n ‘vaibelchhia’ in sawi laiin, in fate chuan Sachin leina tur nei lovin, mi thil an ruk phah a nih chu!! Pu te u, naupang chumchiapin Sachin lei nana rûk a rûk duh chuan, lo puitling se la, a chanvo eirutu ni a a hriat chungah eng thil tak la ti ngam ang maw??
Nau paw chunga SMS
Micro-oven hmanga ar pum in hem hmin, sap zu changkang ber ber nena in thial pawn tawlh tawlh lai khan, an awm ve tih pawh in hriat loh, a changa ‘public’ in tih, a changa ‘voter’ in tih bawk, mi za tam tak, ni lo.... mi sang tam takte chuan chaw chhum nan, sorkar plantation ami Teak thing zar ro an kuaithla a. BAFFACOS huam ve loh Phulraw ro duhin Phulraw hung an thlek an thlek a sin!

Chutiang mite chu ‘Network busy’ vangin an buai lo va. ‘Facility not available’ tihte erawh chu a awmzia hre lem lo mahse an nitin ngaihtuahnaa lut thin a ni thung. Nau paw chunga nula SMS in chhiar nuih vur vur lai khan anni chuan tuikhur tui an chhipchhuan a. Car chhuak thar ber ber hmanga meeting attend tura in tlan lai khan an chhipin buh an la phur a ni.

BAFFACOS sum tel lo pawha vawi tam in lo sah tawh, BAFFACOS hmanga in chei hnum leh tak mek Sangha dil atanga in man sangha in buk lai khan, ‘Farmer’ in tih thinte chuan an Lo-a an thar chhuah Samtawk an lo chhep hrang ve a. Sanctuary bul ami Sakhi sa in ei lai khan, hmasawnnain a zuan khum laklawhte chu phalna tel lova rawtuai chheh hnih khat an lak avangin ‘chawitir’ leh ‘man’ an ni mek si! Man an nih lai khan vaiho-in dim lo baksakin an la sât rem leh mai mai dawn tih hre ngat se chuan thih ngam lupu-in an tang ve ngei ngei ang.

Anthur-riam !
NLUP hmanga intodelhtir min tum hnuah MIP min chhawpchhuahsak leh a. Kum thum chhunga intodelhtir min tumtu, loneitute ngaihpawimawh vanga midang pawh pe duh lova ‘Agriculture Deptt. la chattu’ CM kan neih hnuah pawh ‘ngai’ kan awh tawn tawn a. A ngaihna a hriat loh avanga midang a pek leh hnu phei hi chuan ngai pawh kan awh phak tawh lo va, tha in tih apiang min chintir a. A thatna leh a hlawkna kan hmuh hmain a aia tha min sawihmuh zel a, kan tan khua a var mawlh lo.

Kum tam tak ‘Iskut’ kan chin tawh hnu hian vawikhat mah ‘Iskut Festival’ min la siamsak ngai lo va, fawrenah min la thawnchhuahsak hek lo. Mahse, vaibelchhe sawi thin nupuite’n an tuipui thar thut, Anthurium chu kar lovah Fawrenah in thawnchhuak a. Mizoram mihring hmun sawm a thena hmun kua aia tamin a hlawkna kan tel ve phak loh Anthurium chu chawimawina parthi in awrhtir a, hmun sang ber in chantir a. Chu mai chu duhtawk lovin, sum tam tak sengin ‘Anthurium Festival’ min huaihawt khum a! Keini chuan Anthurium aiin Anthur kan hrechiang zawk a, ‘thur’ kan ti zawk daih. Kan tel ve phak lohna ‘Anthurium Festival’ hi in huaihawt fo dawn a nih chuan ‘Anthur khawmpui’ kan neih hunah kan sawm ve ang che u a, phur lo takin in la tel khawp ang.

Aw khawvel!
Nangni zawng, in vannei bik teh e! Hong Kong dawrpuiah in fate kekawr bul in lei a, in duh leh Chicago-a bawng vulhna hmun min ensan a. In lungin Thames lui kamah min lensan a, kan mamawh lai takin AIIMS ah in hnungzang na entirin min kalsan vel a. In tan chuan khawvel hi a va han te tehlul! Chutih lai chuan in hmangaihte hi min han en teh u - kan khawvel hian in phuahchawp BAFFACOS bak hi a pel hlei thei lo. BAFFACOS inhlawhnaa kan thawh sawt lohziate hi kan nuihpui ve bawk bawk a. Thenawm pitar, hna thawk tawh pawha mawi lo, a tu leh faten an thawhtirte pawh kan khawngaih em em thin a; chu chu kan khawvel chu a ni.

Zan hnih kan tlaivar hnua ‘in sawi chhuah’ eirawngbawlna ‘gas’ a lo thlen changte hian kan lawm em em a, kan khawvel hi hahdam huai huai hian kan hre thin a. Kan intlar thup laia in naute’n ‘Quota’ hmanga an rawn la hmasa zut zut thin kan hmuh chang erawh hi chuan nangni leh keini inkarah hian ‘leikhi’ a awm lek lek fo va. Sawisel thei che u dinhmuna ding lo chung chung hian, kan tapchhak zawlah vut dur kan thai a, nangni leh keini inkar daidangtu hi bawngtuthlawha laih darh vek mai kan nap thin.

In fapaten ‘Zen’ an ngen a, in leisak laiin kan fapate chuan pen an ngen a, kan leisak thei lo thung a. In tu leh fate tan Computer ‘Dual Core’ in leisak a, in mitmen a tihbuai map loh lai hian keini fate chuan inkhelhnaa bun tur ‘ngal kawr’ an ngen a, kan leisak thei lo hian kan thinlung a vit a, kan mitmeng a tibuai fo mai. Nangni chuan in duh duh in nei thei a, keini chuan kan duh duh hi kan neih theih loh a ni thung a. Khawvel hi chu a mak mang e!!

Keini chan ve tur sum tam tak ‘bo’ nia an sawi thin min zawnchhuahsak thawm a awm loh lai leh, chutiang an sawi an sawi pawha in ngeng a chhun phak loh laia in Uite bo zawn dante kan ngaihtuah hian nangni khawvel leh kan khawvel danglamzia hi kan hre uar uar a, Mizo tawnga in tawng ve loh hialte hi kan ring rum rum thin!

Mizo naupang theuh theuh
Toilet Van kan hmelhriat hma atang tawh khan tun thlengin, Toilet Van pawh a din tawih leh tawh hnu thleng hian kan fate hian eng lai mahin kum tawp ekzamah result tha an la nei ve ngai lo va. Thawka phita ‘Kan ram hruaitu tur in ni’ in rawn tih leh thin kan fate hi chuan eng tikah mah in thusawi hi an hnaih theiin kan ring lo, a chhan chu maw....

Mizoram mai ni lo, India ram, ni lo, India ram mai pawh ni lo, khawvela zirna In tha ber bera in fate in dah theih laiin kan fate chuan kan khuaa High Sikul awmchhunah lehkha an zir a. Kum tam tak chhung zirtirtu awm tha duhlo deuh dahna hmuna in hman he sikul hian hmangaih leh ngaihpawimawh a hlawh tawh loh avangin a chung a pawp seng sung tawh a, ruah a sur apiangin sikul chawlh a ngai thin.

Ekzam naah khawpuia mite zawhna ang tho an chhan ve thin avangin kan fate tan hian a har lutuk tlat. A thiam thei deuhte tan pawh mark hmuh san ngaihna a awm chuang lo. Agriculture-a intodelhna zuan khuma min tumpui in tumna IT lamah phei chuan keini tan hian hmasawn vena tur a vang lutuk tlat. Zoram khaw hrang hranga sikulah hian nangni’n in In chhunga pahnih pathum in neih Computer-te hi a awm ve lo va, ‘practical’ ekzam ve turin engmah kan nei lo. Hetiang hi awm se chuan thingtlang naupang tam tak hi chuan ‘First division’ te pawh an phak ve ang chu.

Zirtirtu tha tha in dahkhawmna, facility tha tak tak in pek leh a thiam thei rual kalkhawmna sikulte leh keini, ‘Zokhua’ a sikulte hi chu min tehkhin fo tawh teh suh u. A duh duhin ‘aikal’ in rawn tir a, a duh duhin min ruihsan a, a thei deuhvin ekzam hnaih tawh lamah ‘Earn Leave’ min laksan a; kan tan chuan kawl hi a eng ve mawlh lo a ni. Mizo naupang theuh theuh, in fate leh kan fate hi khaikhin ngaihna pawh an awm lo ve, result chiat leh that hian hnuk a hlat em a kan la dam tlang mai mai chauh a nih hi!

‘Vaibelchhia’ in tih teh fo hi neih ve chhin kan chak khawp mai, neih ve erawh kan inring lem lo. Vaibelchhe tam tak in sawichhuah hnu pawha hmasawn ve hlei thei lova kan awm reng bik hi in thiam loh vek a nih pawh kan ring lo, keini lam pawh kan dik lo a ni ang. Amaherawhchu nangni leh keini khawvel inhlat ta lutuk erawh hi chu kan hria a, kan mitin kan hmu. Ni tin hian chu kan hmuh leh hriatna chu kan nunah hian a thar deuh deuh va; nangni nunah hian eng ang fakauvin nge thu a sawi ve tih hi kan hriat chak a ni. Mahse inthlan dawn leh inthlan zawh hnua in awmdan a inan loh em avang hian he kan hriat chak hi hriat theih pawh kan inring chiah lo. Vaibelchhia hian van ram a kaitir dawn lo che u tih erawh kan hrechiang a, kan tawpna tur chu a inang vek tih pawh kan hria; chu chu kan inhnemna neih ve chhun a ni.

Facebook

Keimah

Visitor Since Feb 09

Khawi lam atangin nge?

online

Followers

Lairil

Mihring ngaihtuahna LAIRIL hi mihringin duhnate, awhna te, hlauhna te, thlamuanna te, hlimna te, lawmna te, lungngaihna te, thinrimna te, chapona te, duhamna te, itsikna te, mahni hmasialna te, hmangaihna te, duhsakna te, engkim mai; mihringa mihrinna siamtu leh neitu a nih avangin a va pawimawh tehlul em!

Nuihtirtu che kha I thinlung a ni a. I tah theihna te, thil mawi leh mawi lo i thliar thiamna te pawh kha thildang a ni chuang lova; khaw lum leh khaw vawt, hlauhawm leh muanawm, hrehawm leh nuam I thliar hran theihna pawh chuti tho.

A chang chuan kan hmuh leh hriat ngeite pawh hi dawt te, a lem te a lo ni thei a! He thinlungin a ngaihtuah hi a lem a ni thei ang em le? Mitin a hmuh a, bengin a hriat avanga duhna leh thinlung LAIRILin a duhna hi a inzawm ang em le? A hrang ni ta se khawii chu nge dik zawk ang? Khawii chu nge tha zawk a, tlo zawk ang aw?

Kan mita kan hmuh leh benga kan hriat te, rilrua kan ngaihtuahna te zinga a tam zawk hi he kan mihrin chhung hian kan theihnghilh leh thin em? Kan theihnghilh tawhte hi kan hrechhuak leh thin em? Thinlung hi bum hmang, chhe lailet der em ni? (Bible – Jeremia 17:9)

Archives

Recent Comments

Grab This Widget

Twitter Updates

    follow me on Twitter