Sikul Tha
Posted by Hriatpuia Pa
Zirna In (Sikul) that leh that loh hi a In (building) chhiat leh thata teh tur a nih chuan he sikul hi chu a tling lo sa. Zirlai ngah leh ngah lohva teh tur a nih pawhin, zirlai ngah lo ber zinga mi a nih avangin sikul tha zinga chhiar tel tur a ni lovang. Zirtirtute thiamna te, an mihring mihrinna leh khawtlang tana an inpekna chungchangahte, naupangte fai leh balh chungchangahte, zirlai naupangte pass-na division san leh san loh te pawh a ki pui bera hman a nih chuan he sikul hi sikul tha a tling kher awm lo ve.
Mahse...
Tun laia mi tam takin kan sawi leh kan hriat, sorkar enkawl sikul that tawk loh fo thu te, zirtirtute inthlahdah dan te, naupangte tana theihtawp an chhuah lohziate hi he sikul-ah hi chuan sawi tur a awm ve lo.
Sikul thenkhat chuan kum tin Distinction-a pass an nei a, kum tin first division-ah za chuangte an hlangkai a, chutih lai chuan chutiang ni ve phak lo mai ni lo, exam pawh exam phak ve lo; ni lo, chu mai pawh la ni lo, an sikula kal ve phak lo pawh tam tak an nei thung. Mizorama sikul tha zinga chhiar tel tam tak hian zirlai engzat nge an thlauh a, hlawhtlinna mualeng hmu phak lova an nem pil tawh tih hi i chhut ngai em? Chutiang chu sikul tha kan tih chuan, he sikul, Govt. Hortoki High School hi sikul tha a ni ve lo maw? An sikula kal turin duh thlang thei an ni ve lova, a awm ang ang an zirtir mai. Chuti chung chuan kum 4 (li) chhung a zawnin Class X zirlai zawng zawng an pass-tir thei vek; thlauh an nei ve lo!
Mi tam tak chuan he thu hi in hnial chak nghal. ‘Tuna sikul tha, zirlai duh duh thlang theite hi hun rei tak atanga zirtirtute thawh rah senga tun thleng hi an ni,’ in ti ngei ang. A dik maithei e, mah se, he Hortoki High School hi chuan a zawna kum 4 za a za passed result an nei chung pawhin tumahin an bawh phah lo. En reng rengin a building hlui bum maia zirlai naupang nih chaka rawn pan vang vang an awm dawn lo tih a lang nghal. He sikula zirtir hna thawk tur hian sorkarin mi thiam leh tha zawk a rawn dah lah chu Bin Laden-a vanram kai a rinawm loh ang vela rinawm loh a ni bawk si!
An sikul building chu thawm that lohva a awm rei tawh em avangin a chung a pawp chek chuk a. Hotute hnena sikul sak thatna tura zirtirtute’n an dilna te, khawtlang nu leh pate’n an dilnate chuan ngaihpawimawh a hlawh lo; he sikul aia ngaihven leh ngaihpawimawh hlawh zawk he Zoramah hian a tam lutuk a ni ang. Ruah a sur chuan pindan tam zawka awm chu pawna awm aiin a ziaawm hret tih chauh a ni a, class lâk ngaihna a awm lo.
Zirlai an ngah a, sikul pindan an indaih loh pawhin tihngaihna dang a awm lo. Zirtirtute chuan an sum thawhkhawm hmangin thingtuai leh Silpoulin an lei a, khawtlang hruaitute hmalâkna avanga a thlawna dâp an neih hlauhte nen tangkawpin an zauh belh a, a inpui (main building) nen pawh a inmawi phian zawk!
1974 a din, din a nih atanga kum sawmhnih hnua Provincialized Hortoki High School hian mi sikul angin building tha an nei lova, zirlai thiam thei pawh an nei lem lo. He khuaa hausa deuh leh thiam thei deuhte chu Aizawl leh hmun dangah lehkha zirin an nu leh pate’n an tir chhuak vek zel a, zirtirtute chan chu a sikhaw pawl an ni deuh zel. Chuti a nih avang chuan he sikula zirtirtute hian an thiamna ang thiamna nei, an hlawh zat ang hlawh ve tho sikul dang zirtirtu aia an hah a ngai tih an hria.
Kum tinin Class X zirlaite chu exam vawi 5 tal an neihpui thin a, Board Exam an hmachhawn dawnah, a thlawnin zirlaite chu study camp an neihpui a, theihtawp chhuaha an zirtir a. Hlawh belh chu sawi loh, an tha leh tui bakah an sum leh paite an sen zawkna chuan rah tha a chhuah a, a zawnin kum 4 lai mai za a za passed result an nei ta a ni.
Zorama sualna hrang hrang hi chhut ila, páwngsual, rûk rûk, zu leh damdawi hman sual - sualna tenau, kan buaipui êm êm ni mek, kan khawtlang hmel tibaltu tam ber hi eng ang mihringin nge ti thin? Chhût chiang ta ila, High School zo lo hi tam tak an ni tih a sawi ngam a, a tam ber an ni hial ang em? Zirna kawtchhuah thleng phak lo, a mawl tawk chauhva lehkha zir, kuthnathawh peih lo tingtang; kut hna thawk lova hna dang thawk tura chhawr tlak si loh he Zoram hian a ngahzia hi chhut a hun. Ei hmuhna khawpa thiam si lo, a nawmna hre phak tawka mobile phone leh computer application hrang hrang hre ve phak si thalai engzat nge kan neih mek? Korean serial film lehlin lohva hrethiam lo, an sam suasam dan leh an thawmhnaw inbel ang inbel tura fuih ngai miah lova inbel chakna thinlung nei pha si engzat nge kan neih? Hetiang thalai kan neih tâk vakna chhan hi eng vang nge? Kan zirnain kalphung vang a ni em? Ni ta se tu’nge mawh phur ang??
Sikul tha kan tih tam tak hian Class X failed tawh an zirtir nawn lo fo. Result tha nei tam tak hian result tha an neih nan hian thiam thei lo zawk an chhawk fo bawk. Hortoki High School-a Class X zirlaite hi, an nih ang ang hian, Mizorama sikul tha ber bera zirtirtute hian, tuna an naupangte an zirtir ang hian zirtir ta se engnge an an ang tih hriat a chakawm. Khawpuia zirlai naupang tam tak hian an pian hlim atangin Television an thlir nghal a, ‘Computer’ tih thumal an hriat hmain a tak an hmu. Hortoki High School-a zirlai tam zawk hian an Inah TV set an nei lova, Computer-te phei chu vana rah ang a ni. Chuti chung chuan IT Subject an zir ve a, hlawh inang theuh theuh zirtirtute tan a inhahdamthlak leh inhahthlak hleihzia tur hi chhut a ngai lo. Tuition la turin pawisa an nei lova, a hman pawh an hman lo; sikul chawlha lo lama feh turin an chhungten an tha an ît tlat. Chuti chung chuan kumin (2010) HSLC result chhuakah khan first division-ah mi pahnih laiin an passed ve tlat a, pakhat phei chuan subject pakhatah letter mark a hmu ve hial!
Zirtirtu inthlahdah vangin kum tin zirlai naupang tam takin an zirlai an pass zo lova. Thuneitute dahnaa awm tha duh lo zirtirtute avangin an hlawh hmuhna chhan zirlai tam takin an nih tur ang an ni phak lo. Naupangin an naupan lai hun tha tam ber an hmanna sikula lo enkawltu zirtirtute mawhphurhna hi a va sang tehlul em! Zirtirtute hlawh thatzia hria, an mawhphurhna sanzia hre si lo zirtirtu hi engzat tak nei ang i maw??
Sikul tha chu engnge ni a, eng ang tehna nge sikul tha leh tha lo teh nan kan hman ang a, khawi chinah nge ramri kan kham ang? tih hi inhnialna tawp thei lo a ni hial maithei. A enga pawh chu ni se he’ng zawhnate hi i inzawt ve tawh ngai em?
* Sikul hi lehkha thiam thei naupangten division sang taka an passed chhuahna tura din leh ruahman ni lovin, thiamna nei lo zirlaiten thiamna an neih ve theih nana din leh ruahman a ni zawk ang em?
* Naupang duh thlang thei sikulten an zirlaite first division leh a chunglama an passed-tir suau suau avanga an lawmna nge, an hmuh ang apiang admit a, division hniam lama passed-tir ve hram hram zirtirtute lawmna hi sang zawk ang?
* Zirna avanga mi tha leh tangkai kan siamchhuah nge, zirna avanga khawtlang tana hnawksak kan siamchhuah hi tam zawk ang?
